Η ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 1-1-2021)

Τί εἰκονίζει ἡ περιτομὴ

Ἑορτή, ἀγαπητοί μου, σήμερα. Τριπλῆ ἑορτή. Εἶνε ἡ πρώτη τοῦ πολιτικοῦ ἔτους κατὰ τὸ κοσμικὸ ἑορτολόγιο (κατὰ τὸ ἑορτολόγιο τῆς Ἐκκλησίας πρώτη τοῦ ἔτους εἶνε ἡ 1η Σεπτεμβρίου). Εἶνε δεύτερον ἡ ἑορτὴ τοῦ Μεγάλου Βασιλείου. Καὶ τρίτον καὶ κυριώτερον σήμερα εἶνε ἑορτὴ δεσποτική. Γιατί λέγεται δεσποτική; Διότι ἑορτάζει ὁ Δεσπότης. Ποιός δεσπότης, ἡ ἀφεντιά μου; Ἐμεῖς οἱ ἐπίσκοποι καταχρηστικῶς λεγόμαστε δεσπότες· εἴμαστε μία σκιὰ ἁπλῶς τῆς ἀπεράντου ἐξουσίας τοῦ Χριστοῦ μας. Ὁ Χριστὸς εἶνε ὁ δεσπότης ὄχι σὲ σχετικὸ ἀλλὰ σὲ ἀπόλυτο βαθμό, ἑκατὸ τοῖς ἑκατὸ δεσπότης· δεσπότης ὄχι μὲ τὴν τυραννικὴ ἀλλὰ μὲ τὴν ἀγαθὴ ἔννοια. Δεσπόζει καὶ ἐξουσιάζει τὸ σύμπαν, εἶνε «ὁ βασιλεὺς τῶν βασιλευόντων καὶ κύριος τῶν κυριευόντων» (Α΄ Τιμ. 6,15), ὁ ἄξονας γύρω ἀπὸ τὸν ὁποῖο στρέφονται ὅλα τὰ κτίσματα. Τὸ πιστεύουμε; Δεσποτικὲς ἑορτὲς εἶνε τὰ Χριστούγεννα, ἡ Ὑπαπαντή, τὰ Θεοφάνεια καὶ ἄλλες. Μεταξὺ αὐτῶν συγκαταλέγεται καὶ ἡ σημερινή, ἡ ἑορτὴ τῆς περιτομῆς τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τί ἑορτάζουμε;

Ἡ περιτομὴ στηρίζεται στὸ Μωσαϊκὸ νόμο, εἶνε ἔθιμο τῶν Ἑβραίων. Σ᾿ αὐτούς, ὅταν τὸ ἀρσενικὸ παιδὶ γινόταν ὀκτὼ ἡμερῶν, ἐτελεῖτο στὴ συναγωγὴ μία οἰκογενειακὴ ἑορτή. Ἐν μέσῳ ὕμνων καὶ δοξολογίας πρὸς τὸν Θεό, ὁ πατέρας ἢ κάποιος εἰδικὸς ἔπαιρνε ἕνα μαχαίρι ὄχι ἀπὸ σίδερο ἀλλ᾿ ἀπὸ πέτρα –αὐτὰ χρησιμοποιοῦσαν τότε καὶ ἀνευρίσκονται τέτοια μέσα σὲ τάφους τῶν ἀρχαίων– καὶ ἔκοβε ἕνα ἄκρο. Τί ἔκοβε; Δυσκολεύομαι νὰ ἐκφρασθῶ, διότι ἡ περιτομὴ ἀναφέρεται στὰ ἀφροδίσια, στὸ γεννητικὸ σύστημα τοῦ ἀνδρός. Μιλώντας λοιπὸν εὐπρεπῶς λέμε, ὅτι μὲ τὴν περιτομὴ ἔκοβαν τὸ ἄκρο τοῦ δέρματος ποὺ σκεπάζει τὸ ἀνδρικὸ μορίο, τὴν βάλανο. Αὐτὴ ἦταν ἡ συνήθεια τῶν Ἑβραίων. Καὶ ἐνῷ πέρασαν τέσσερις χιλιάδες χρόνια ἀφ᾿ ὅτου ὁ Θεὸς θέσπισε τὴν περιτομή, μέχρι σήμερα ὅλοι οἱ Ἑβραῖοι περιτέμνονται· ὅπως ἐμεῖς βαπτιζόμαστε, ἔτσι αὐτοὶ περιτέμνονται. Καὶ ὄχι μόνο οἱ Ἑβραῖοι, ἀλλὰ καὶ ὅλοι οἱ μουσουλμᾶνοι, ποὺ πιστεύουν στὸ Κοράνιο, ἔχουν τὴν περιτομή. Περιετμήθη λοιπὸν ὁ Κύριος. Ἀλλὰ γεννᾶται ἡ ἀπορία· Καλά, οἱ Ἑβραῖοι περιτέμνοντο ὡς ἁμαρτωλὰ τέκνα τοῦ Ἀδὰμ καὶ τῆς Εὔας· ὁ Χριστός, ὁ ἀναμάρτητος, γιατί περιετμήθη; Ἀπαντῶ σύντομα. Γιὰ τρεῖς λόγους.

Ὁ πρῶτος λόγος. Ἡ περιτομὴ εἶνε μιὰ ἀπάντησι σὲ αἱρετικούς. Παρουσιάστηκαν οἱ λεγόμενοι δοκῆται, ποὺ ἔλεγαν, ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν ἔγινε πραγματικὰ ἄνθρωπος, ἀλλὰ ἡ ἀνθρωπίνη φύσις του ἦταν μία φαντασία. Ἡ αἵρεσι δηλαδὴ αὐτή, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸν ἀρειανισμό, ἠρνεῖτο τὴν ἀνθρωπίνη φύσι τοῦ Χριστοῦ. Ἀλλ᾿ ἐὰν ὁ Χριστὸς δὲν εἶχε πραγματικὸ ἀνθρώπινο σῶμα, τότε πῶς ἔγινε ἡ περιτομή; Εἶνε λοιπὸν μία ἀπάντησις ὅτι πράγματι ὁ Χριστὸς «μορφὴν ἀναλλοιώτως ἀνθρωπίνην προσέλαβε», ὅπως ψάλλει τὸ ἀπολυτίκιο σήμερα.

Δεύτερον, ὁ Χριστὸς δέχθηκε τὴν περιτομὴ ὅπως δέχθηκε καὶ τὸ βάπτισμα. Βαπτίσθηκε ὄχι ὡς ἁμαρτωλός, ἀλλὰ γιὰ νὰ εἶνε, ὡς ἄνθρωπος, ὑπόδειγμα ὑπακοῆς καὶ συμμορφώσεως μὲ τὸ νόμο τῆς παλαιᾶς διαθήκης. Εἶνε ὑπόδειγμα ὑπακοῆς καὶ πειθαρχίας στὸν θεῖο νόμο.

Τρίτον, ἡ περιτομὴ εἶνε μία σκιά, μία προτύπωσις, μία εἰκόνα πραγμάτων καὶ καταστάσεων, ποὺ θὰ συνέβαιναν στὴν καινὴ διαθήκη. Μπαίνω τώρα στὸ σπουδαιότερο μέρος τῆς ὁμιλίας, καὶ θὰ προσπαθήσω νὰ παρουσιάσω ὅσο μπορῶ πιὸ κατανοητὰ τὶς βαθειὲς ἔννοιες ποὺ περικλείει ἡ μεγάλη αὐτὴ ἑορτή.

Ἂν ἀνοίξουμε ἕνα λεξικὸ τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης –ποὺ κοντεύουμε νὰ τὴ λησμονήσουμε καὶ σὲ λίγο, ἀφοῦ ἐδῶ τὴ θάψαμε, θὰ τρέχουμε στὸ ἐξωτερικὸ νὰ τὴ μάθουμε– θὰ δοῦμε ὅτι περιτομὴ σημαίνει κυκλικὸ κόψιμο. Ἀπὸ τὴν ἄποψι αὐτὴ ἡ περιτομὴ εἰκονίζει τὴν περικοπὴ τοῦ περιττοῦ. Θέλετε παραδείγματα; Ὑπάρχει ἡ ἐσφαλμένη ἀντίληψις, ὅτι ὅσο περισσότερα καταναλώνει κάποιος τόσο πιὸ προωδευμένος εἶνε. Καὶ στὴν καταναλωτικὴ ἐποχή μας ὑπάρχουν πολλὰ περιττά. Νά τὸ τσιγάρο. Περιττὸ πρᾶγμα· καὶ ὄχι μόνο περιττό, ἀλλὰ καὶ βλαβερό. Πῶς μπορεῖ κανεὶς νὰ τὸ περικόψῃ; Στὴν Ἀγγλία ἡ Θάτσερ διέταξε, ἐπάνω στὰ πακέττα τοῦ καπνοῦ νὰ ζωγραφίζεται καρκίνος, σὰ νὰ σοῦ λέῃ· Κάπνισε, ἐλεύθερος εἶσαι· ἀλλὰ νὰ ξέρῃς, ὅτι μία σοβαρὴ αἰτία τοῦ καρκίνου εἶνε αὐτό. Καὶ ὅμως πολλοὶ τὸ ἔχουν ὡς ἀπαραίτητο, καὶ καμαρώνουν μὲ τὸ τσιγάρο στὸ στόμα. Τὸ κόψιμο τοῦ τσιγάρου εἶνε μιὰ περιτομὴ στὴν προσωπικὴ ζωή. Ἐμπρός λοιπόν, κουράγιο, κόψε τὸ τσιγάρο! Ἄλλο παράδειγμα. Δὲν ἀναμειγνύομαι στὰ πολιτικά, ἀλλ᾿ ἐὰν μποροῦσε ἡ περιτομὴ νὰ μπῇ λ.χ. στὸ ὑπουργεῖο τῶν οἰκονομικῶν, νὰ πάρῃ ψαλίδα ὁ ὑπουργὸς καὶ νὰ κάνῃ περικοπές, ὤ τί θὰ γινόταν! Κινδυνεύουμε νὰ γίνουμε ἀπέραντο τεμπελοχανεῖο. Κι ὁ Ὄλυμπος νὰ ἦταν χρυσός, θὰ τὸν τρώγαμε. Εἶνε ἀνάγκη στὴν δημοσία ζωὴ νὰ περικοποῦν δαπάνες καὶ σπατάλες. Θὰ ἐξοικονομηθοῦν δισεκατομμύρια.

Ἡ περιτομὴ εἰκονίζει τὴν περικοπὴ τῶν περιττῶν. Τί ἄλλο; Γιὰ τὰ παιδιὰ τῶν Ἑβραίων, ποὺ τὴν ὑφίσταντο, ἦταν μιὰ ἐγχείρησι, στὴν ὁποία πονοῦσαν καὶ ἔκλαιγαν, ὅπως σήμερα τὰ δικά μας βρέφη κλαῖνε ὅταν τὸ βουτᾶμε στὸ νερὸ τῆς κολυμβήθρας. Σύμβολο λοιπὸν τοῦ πόνου τῆς ζωῆς ἡ περιτομή. Ὅλη ἡ ζωὴ εἶνε πόνος. Ὅπως εἶπε ὁ Ἰώβ, τὰ πουλιὰ γεννήθηκαν γιὰ νὰ πετοῦν στὸν ἀέρα κ᾿ ἐμεῖς γεννηθήκαμε γιὰ τὸν κόπο καὶ τὸν πόνο (βλ. Ἰὼβ 5,7).

Ἡ περιτομὴ λοιπὸν συμβολίζει τὴν περικοπὴ τοῦ περιττοῦ καὶ τὸν πόνο τῆς ζωῆς μας. Ἀλλὰ στὴν περιτομὴ τὸ μικρὸ παιδὶ ἔχανε αἷμα ἀπὸ τὴν τομή, ποὺ ἄνοιγε τὸ πέτρινο μαχαίρι. Ὑπῆρξαν μάλιστα καὶ περιπτώσεις ποὺ παιδάκια πέθαναν ἀπ᾿ τὴν αἱμορραγία. Ἔτσι ἡ περιτομὴ εἶνε καὶ σύμβολο τοῦ αἵματος. Χωρὶς θυσία δὲν γίνεται τίποτε. Ἡ περιτομὴ συμβολίζει τὸ αἷμα ποὺ χύθηκε γιὰ τὰ μεγάλα καὶ ὑψηλά. Καὶ δὲν ὑπάρχει τίποτε μεγαλύτερο καὶ ὑψηλότερο ἀπὸ τὴν ἀλήθεια τῆς πίστεώς μας, γιὰ τὴν ὁποία μαρτύρησε ὁ Χριστός. Τὸ αἷμα, ποὺ ἔχυσε κατὰ τὴν περιτομή, ἦταν προοίμιο τῆς μεγάλης καὶ ὑπέροχης θυσίας ποὺ προσέφερε στὸ Γολγοθᾶ· ἐκεῖ, ἐπάνω στὸ σταυρό, ἄνοιξε τὶς φλέβες του καὶ προσέφερε ὄχι πλέον σταγόνες ἀλλὰ ὅλο τὸ τίμιο αἷμα του γιὰ τὴ σωτηρία μας. Εἶνε τὸ αἷμα ποὺ προσφέρεται κατὰ τὴν θεία λειτουργία, τὴν ἀναίμακτη θυσία του, καὶ ἀκοῦμε «Πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες…». Ἡ περιτομή, τέλος, εἶνε τύπος τοῦ ἁγίου βαπτίσματος, τὸ ὁποῖο στὸ ἑξῆς πῆρε τὴ θέσι της καὶ τὴν ἀντικατέστησε.

Τέτοια νοήματα ἔχει, ἀγαπητοί μου, ἡ περιτομὴ τοῦ Χριστοῦ, ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα. Θὰ κλείσω μὲ τὸ ἑξῆς. Ὅπως ὅταν βαπτίζεται τὸ παιδάκι στὴν Ἐκκλησία μας παίρνει ὄνομα καὶ μ᾿ αὐτὸ εἶνε πλέον γνωστὸ στὸν κόσμο, ἔτσι καὶ τὰ Ἑβραιόπουλα τὴν ἡμέρα τῆς περιτομῆς ἔπαιρναν ὄνομα. Καὶ τὸ Θεῖο Βρέφος τὴν ἡμέρα τῆς περιτομῆς ἔλαβε ὄνομα, καθωρισμένο ἤδη δι᾿ ἀγγέλου κατ᾿ ἐντολὴν τοῦ οὐρανοῦ. Εἶνε τὸ «ὄνομα τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα» (Φιλ. 2,9), τὸ ὄνομα «Ἰησοῦς» (Λουκ. 2,21). Τί σημαίνει Ἰησοῦς; Εἶνε ἑβραϊκὴ λέξις καὶ σημαίνει «σωτήρ». Ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα παρουσιάστηκαν –μετρῆστε– ἑκατὸν πενηντατρεῖς (153) ποὺ πῆραν τὸ ὄνομα σωτήρ. Ἦταν δυνάστες, τύραννοι, κακοῦργοι, ἀπαίσια τέρατα, ποὺ βύθισαν στὸ αἷμα τὸν κόσμο· ψευδεῖς σωτῆρες. Ὁ Χριστὸς εἶνε ὁ Σωτὴρ μὲ τὴν ἀληθινὴ καὶ ἀπόλυτη ἔννοια. Αὐτὸ ἀποδεικνύουν τὰ πράγματα· ἡ ἐπίδρασί του στὴν παγκόσμια ἱστορία, τὰ ἑκατομμύρια τῶν σεσωσμένων. Εἶνε ὄντως Σωτήρας. Ἀλλὰ προσοχή· δὲν ἀρκεῖ νὰ λέμε ὅτι ὁ Χριστὸς εἶνε Σωτήρας τοῦ κόσμου· πρέπει νὰ γίνῃ καὶ προσωπικὰ δικός μας Σωτήρας. Ὅπως ὁ ἄρρωστος λέει «ὁ γιατρός μου», ἔτσι ἐμεῖς νὰ λέμε γιὰ τὸ Χριστὸ «ὁ Σωτήρας μου». Καὶ θὰ εἶνε ὁ Σωτήρας μας, ἐὰν τὸν πιστέψουμε, ἐὰν ἀποφασίσουμε νὰ πᾶμε στὴν ἱερὰ ἐξομολόγησι.

Οἱ περισσότεροι δὲν ἔχουν ἐξομολογηθῆ ποτέ· οὔτ᾿ ἕνα δάκρυ δὲν ἔχυσαν γιὰ τὶς ἁμαρτίες τους. Δὲν ἐξωμολογήθηκες, δὲν ἔκλαψες, δὲν ζήτησες σωτηρία; Τότε ὁ Χριστὸς εἶνε Σωτήρας τοῦ κόσμου –καὶ οἱ δαίμονες ἀκόμα τὸ ὁμολογοῦν– ἀλλὰ δικός σου Σωτήρας δὲν εἶνε. Πρέπει νὰ γίνῃ Σωτήρας «σου» καὶ Σωτήρας «μου». Διότι μέσ᾿ στοὺς χίλιους ἕνας εἶνε πραγματικὸς Χριστιανός. Οἱ ἄλλοι εἶνε ψευτοχριστιανοί, μακριὰ ἀπὸ τὰ μυστήρια, χωρὶς οὐσιαστικὴ σχέσι μὲ τὴν Ἐκκλησία, τὴν ὁποία θυμοῦνται μόνο στὶς μεγάλες ἑορτές. Συνδεδεμένος λοιπόν, ἀγαπητέ, μὲ τὸ Χριστό, νὰ μπορῇς νὰ πῇς· Δὲν ἔχω ἀνάγκη ἀπὸ μαρτυρία ἄλλων· μοῦ ἀρκεῖ ἡ δική μου πεῖρα, ὅτι ὄντως ὁ Χριστὸς εἶνε Σωτήρας μου. Αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς αἰῶνας αἰώνων· ἀμήν.

(†) ἐπισκόπου Φλωρίνης Αὐγουστῖνου Καντιώτη

Advertisement

«Ἄλλος πρό ἐμοῦ καταβαίνει»

Ἐνῶ προσπαθῶ νά μπῶ στήν κολυμβήθρα, «ἄλλος πρό ἐμοῦ καταβαίνει», ἔρχεται ἄλλος καί μπαίνει πρίν ἀπό μένα (Ἰω. 5:7), εἶπε ὁ παραλυτικός στό Χριστό. Κανένας δέν σκεπτόταν τόν πλησίον, κανένας. Ὅποιος φάει τόν ἄλλο. «Ἀρκεῖ ἐγώ νά βολευθῶ..!». Καί ἡ ζωή συνεχίζεται μέ τό ἴδιο πάντοτε «μοτίβο!».
Καί τώρα, μέ τό κλείσιμο τῶν ἐκκλησιῶν, ἔλεγαν πολλοί: «Θά πάω πρωί-πρωί στήν ἐκκλησία, νά πάρω σειρά, νά προλάβω νά ἐκκλησιασθῶ καί νά κοινωνήσω». Τό νά πᾶς πρωί-πρωί στήν ἐκκλησία εἶναι πρᾶγμα ἅγιο, ἰδιαιτέρως, ὅταν πρόκειται νά κοινωνήσεις. Ὅμως, τό νά πᾶς μέ τό σκεπτικό, νά «φᾶς» τή θέση κάποιου ἄλλου, τί δείχνει; Ἀγάπη στόν πλησίον; Καί ἡ ἀγάπη εἶναι βασική προϋπόθεση γιά ἄξια συμμετοχή στό Μυστήριο, «μετά φόβου Θεοῦ, πίστεως καί ἀγάπης προσέλθετε». Μερικοί «κολλᾶνε» στό «προσέλθετε».
Στά χρόνια τῆς γερμανικῆς κατοχῆς (1941-44), καί ὄχι μόνο, ὅταν οἱ παππούδες μας κάθονταν νά φᾶνε, ἔλεγαν στήν προσευχή τους, «Θεέ μου, συγχώρησέ μας, πού ἐμεῖς σήμερα τρῶνε, ἐνῶ ἄλλοι δέν ἔχουν τί νά φᾶνε!». Ἐμεῖς πόσες φορές, αὐτές τίς ἡμέρες, θά πρέπει νά λέμε, «Κύριε, συγχώρεσέ μας! Ἐμεῖς σήμερα καταφέραμε καί ἐκκλησιασθήκαμε καί κοινωνήσαμε, ἐνῶ ἄλλοι, παιδιά Σου καί ἀδέρφια μας, ἦρθαν στήν ἐκκλησία καί βρῆκαν τίς πόρτες κλειστές!».
Καί ὅμως ἡδονιζόμαστε ἐπειδή τά καταφέραμε καί κοινωνήσαμε εἴτε στά κρυφά, εἴτε στά «πεταχτά», εἴτε ἀλειτούργητοι, εἴτε ἐπειδή ὁ παπᾶς ἦταν δικός μας, καί μᾶς ἔκανε τή χάρη, εἴτε, εἴτε. Ἀρκεῖ πού κοινωνήσαμε! Ὅμως, ὁ Χριστός δέν μπαίνει στήν καρδιά μας μέ τό νά ἀνοίγουμε ἁπλά τό στόμα μας, γιατί καί ὁ Ἰούδας ἄνοιξε τό στόμα του, ἀλλά μπῆκε μέσα του ὁ διάβολος!
Ἄς ὑποθέσουμε ὅτι ὁ Ὅσιος Παϊσιος ὁ Ἁγιορείτης ζοῦσε στίς ἡμέρες μας. Πῶς θά ἀντιδροῦσε, βλέποντας τίς ἐκκλησίες κλειστές; Σίγουρα δέν θά ἀντιδροῦσε, ὅπως ἀντιδροῦμε ἐμεῖς, πού δέν ξέρουμε τί θέλουμε, γιατί κυβερνούμαστε ἀπό τά ἄλογα πάθη. Ἡ ἀγάπη του γιά τόν συνάνθρωπό του, θά τόν ἔκανε, νά μείνει ἀλειτούργητος κι ἀκοινώνητος, γιά νά δώσει τόπο στόν ἀδερφό του, καί αὐτό θά ἦταν γι’αὐτόν Θ. Κοινωνία!
Ὁ Ὅσιος Ἰάκωβος ὁ Τσαλίκης, ὄντας στρατιώτης, (1947-49), τοῦ δόθηκε εὐκαιρία ὅλη τή Μ. Ἑβδομάδα καί τό Πάσχα νά πάει στήν ἐκκλησία καί νά ψέλνει. Ὅμως, ἡ ἀγάπη του γιά τόν πλησίον του, τόν ἔκανε νά θυσιάσει αὐτή τή χρυσῆ εὐκαιρία! Προκειμένου, δηλαδή, νά ἐξυπηρετήσει τόν συστρατιώτη του Γεώργιο (ἤθελε νά πάει στό χωριό του νά δεῖ τήν ἀρραβωνιαστικιά του!) πῆγε στή θέση του, στή σκοπιά, καί ἔτσι ὅλη τή Μ. Ἑβδομάδα καί Πάσχα, ἦταν ἐκτός ἐκκλησίας. Καί ὅμως ἐκεῖ στή σκοπιά, κατά τήν ὥρα τῆς Ἀναστάσεως, δέχθηκε ἐπίσκεψη ἀπό τό Θεό! Θεῖο Φῶς κατέβηκε ἀπό τόν οὐρανό, καί τόν περιέλουσε! Ἄστραψε ὁλόκληρος! Ἄν ἐκείνη τή στιγμή ἦταν στήν ἐκκλησία, ἴσως νά μήν ἄστραφτε..! (Ἕνας σύγχρονος Ἅγιος. Ὁ Ὅσιος Ἰάκωβος. Ἔκδοση Ἱ. Μ. Ὁσίου Δαυίδ, 2018, σελ. 52-58).

«Ἄνθρωπος ὄψεται εἰς πρόσωπον. Ὁ δέ Θεός ὄψεται εἰς καρδίαν» (Α΄Βασιλ. 16:7). Ὁ ἄνθρωπος «κολλάει» στά ἐξωτερικά, καί κρίνει μέ βάση τά ἐξωτερικά. Ὁ Θεός ἐξετάζει τό μέσα μας, τήν καρδιά μας, καί ἀναλόγως ἐνεργεῖ…

Αρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη

Αναστάσιος (28-12-2020)

«Φύγε γιά τήν Αἴγυπτο» (Ματ. 2:13)

«Σήκω, πάρε τό παιδί καί τή Μάνα Του καί φύγε γιά τήν Αἴγυπτο, καί μείνε ἐκεῖ μέχρι νά σοῦ εἰπῶ, γιατί ὁ Ἡρώδης ἔχει ἀποφασίσει νά τό σφάξει» (Mτ. 2:13), εἶπε Ἄγγελος Κυρίου στόν Ἰωσήφ.
Ὁ Ἰησοῦς μπορεῖ νά ἦταν Μωρό, ἀλλά ἦταν Θεός, καί ὡς Θεός μποροῦσε ἀπό μόνος Του νά προστατεύσει τόν Ἑαυτόν Του. Καθώς λ.χ. οἱ στρατιῶτες θά πήγαιναν νά Τόν σφάξουν, θά μποροῦσε νά ἐξαφανισθεῖ, ἤ νά εἶναι μπροστά τους καί νά μήν Τόν βλέπουν, ἤ κάτι ἄλλο πού θά «ἀνακάλυπτε» ἡ πανσοφία Του καί ἡ παντοδυναμία Του. Ὅμως, προτίμησε νά φύγει γιά τήν Αἴγυπτο.

«Ἄν ὁ Χριστός (σχολιάζει ὁ Ὅσιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος) φεύγει μακρυά ἀπό τόν Ἡρώδη, παρόλο πού εἶναι παντοδύναμος, ἄς μάθουν ἀπ’αὐτό οἱ προπετεῖς, νά μήν ἐκτίθενται στούς κινδύνους». Κι ὁ Ὅσιος, γιά νά γίνει πιό πειστικός, ἀναφέρεται στόν ψαλμό (120:3), «μή δῲης εἰς σάλον τόν πόδα σου, καί οὐ νυστάξει ὁ φυλάσσων σε», Ἄγγελος (Λόγος ΚΣΤ΄, Β΄, 45). Μιά ἀκόμα ἀπόδειξη, ὅτι ὅταν βρισκόμαστε μπροστά σέ κίνδυνο, π.χ σέ πανδημία, θά πρέπει νά ἔχουμε τήν ταπείνωση, νά τηροῦμε τίς ὁδηγίες τῶν εἰδικῶν, ἐντός καί ἐκτός ναοῦ, καί νά μή γινόμαστε προπετεῖς…

«Φύγε γιά τήν Αἴγυπτο», εἶπε ὁ ἄγγελος στόν Ἰωσήφ. Δέν ἦταν εὔκολο γιά τόν Ἰωσήφ, νά φύγει ξαφνικά γιά τήν Αἴγυπτο, ἔχοντας μαζί του ἕνα Μωρό. Ὅμως, ἦταν ἐντολή Θεοῦ, καί ἔπρεπε νά ὑπακούσει, καί ὑπάκουσε ἐκ καρδίας. Κι ἐπειδή τό ταξίδι ἦταν δύσκολο καί μακρυνό (περίπου μιά ἑβδομάδα πεζοπορία) , πῆρε μαζί του ὡς βοηθό καί τό γυιό του τόν Ἰάκωβο. «Φυγάς σύν αὐτῷ, ἐν Αἰγύπτῳ γενόμενος, σύν Ἰωσήφ τῇ Μητρί τε τοῦ Ἰησοῦ», λέει ἡ Ἐκκλησία μας γιά τόν Ἰάκωβο (Αἴνοι ΚΓ΄ Ὀκτωβρίου).

Καί γιατί τό Βρέφος Ἰησοῦς νά μήν κρυφθεῖ κάπου ἐκεῖ στή Βηθλεέμ, ὅπως ἔγινε μέ τόν Ἰωάννη τόν Βαπτιστή ἤ γιατί νά μήν φυγαδευθεῖ δίπλα στή Συρία; Γιατί, δηλαδή, ἐπέλεξε ὡς καταφύγιο τήν Αἴγυπτο;

Τότε ἡ Αἴγυπτος φημιζόταν γιά τά πολλά της εἴδωλα. Καί προσκύνηση εἰδώλων κατά τή Γραφή, σημαίνει προσκύνηση δαιμόνων (Δευτ. 32:17). Δηλαδή, ἡ Αἴγυπτος ἦταν δαιμονοκρατούμενη! Καί τό Βρέφος Ἰησοῦς φυγαδεύθηκε στήν Αἴγυπτο, γιά νά συντρίψει τά δαιμόνια. Καί μόλις τό Βρέφος εἰσῆλθε στήν Αἴγυπτο «τά γάρ εἴδωλα ταύτης Σωτήρ, μή ἐνέγκαντά σου τήν ἰσχύν, πέπτωκεν» ( Β΄ Χαιρετισμοί), τά πολυάριθμα ἀγάλματα πού «στοίχειωναν» τήν Αἴγυπτο, ἔγιναν σκόνη, κάνοντας μεγάλο κρότο, καθώς προεῖπε ὁ Ἡσαϊας «ἥξει εἰς Αἴγυπτον, καὶ σεισθήσεται τὰ χειροποίητα Αἰγύπτου ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ» (19:1). Ἔγιναν καί ἄλλα πολλά πού περιγράφει ὁ ἱστορικός Σωζόμενος ( Ἐκκλησιαστική Ἰστορία. Βιβλίο Ε΄. Κεφάλαιο ΚΑ΄, P.G.67: 1281).

Κι ἐπειδή ἡ Αἴγυπτος εὐλογήθηκε ἀπό τήν παρουσία τοῦ Χριστοῦ, γι’αὐτό στή χώρα αὐτή ἄνθησε ὁ περίφημος Μοναχισμός, πού ἀνέδειξε μεγάλους Ὁσίους, Παῦλο τόν Θηβαῖο, Ἀντώνιο τόν Μέγα, Ὁσία Μαρία τήν Αἰγυπτία κ.λ.π. Αὐτό ἐννοεῖ ἡ Γραφή, ὅταν λέει, προφητεύει «ἥξουσι πρέσβεις ἐξ Αἰγύπτου» (Ψλμ. 67: 32).

Ὅμως, ἡ παραμονή τῆς Ἁγίας Οἰκογενείας στήν Αἴγυπτο, ἦταν περιπετειώδης. Οἱ εἰδωλολάτρες Αἰγύπτιοι, βλέποντας ὅλα αὐτά τά φοβερά, πού ἔκανε τό Βρέφος Ἰησοῦς, ἔνιωσαν σάν νά ταπεινώθηκαν, καθώς προεῖπε ὁ Ἡσαϊας, «ἡ καρδία αὐτῶν ἡττηθήσεται ἐν αὐτοῖς» (19:1) καί στράφησαν ἐναντίον τῆς Ἁγίας Οἰκογένειας. Δέν τήν ἄφηναν σ’ ἡσυχία! Στό διάστημα πού ἡ Ἁγία Οἰκογένεια ἔμενε στήν Αἴγυπτο (3-5 χρόνια) ἀναγκαζόταν κάθε τόσο νά ἀλλάζει τόπο διαμονῆς!

«῾Ο ῾Ηρώδης πέθανε. Σήκω. Πάρε τὸ Παιδὶ καὶ τὴ μάνα Του, γύρισε στὴν ᾿Ιουδαία» (Μτ. 2:19), εἶπε Ἄγγελος στόν Ἰωσήφ. Ὅμως, οὔτε καί τώρα τά πράγματα ἦρθαν, ὅπως ἡ Ἁγία Οἰκογένεια θά ἤθελε. Καθ’ ὁδόν ἔμαθε ὅτι στήν Ἰουδαία βασίλευε ὁ γυιός τοῦ Ἡρώδη, ὁ Ἀρχέλαος. Χειρότερος ἀπό τόν Ἡρώδη! «Καί ὁ Ἰωσήφ φοβήθηκε νά πάει καί νά μείνει στή Βηθλεέμ, καί ἐγκαταστάθηκε στή Ναζαρέτ τῆς Γαλιλαίας (Μτ. 2:22-23).

Ὁ Θεός θά μποροῦσε νά «ἀφανίσει» τόν Ἀρχέλαο, καί ἔτσι ὁ Ἰωσήφ νά πάει μέ τήν ἡσυχία του στή Βηθλεέμ, ἀλλά δέν τό ἔκανε. Ὅπως ἐπίσης θά μποροῦσε νά «ἀφανίσει» τόν Ἡρώδη, δέν τό ἔκανε, ἀλλά περίμενε νά «ἔρθει ἡ ὥρα του». Κι ἐνῶ ἤξερε πότε ὁ Ἡρώδης θά πέθαινε, δέν τό φανέρωσε στόν Ἰωσήφ. «Μείνε ἐκεῖ μέχρι νά σοῦ εἰπῶ» (Mτ. 2:13), τοῦ εἶπε ὁ Ἄγγελος. Καί ἔμενε, χωρίς νά μπορεῖ ἀπό μόνος του νά ἀποφασίσει πότε θά γυρίσει στήν πατρίδα του, ἀλλά καί χωρίς νά ξέρει πότε θά γυρίσει! (Τό διανοούμαστε;!). Ἔτσι ἐνεργεῖ ὁ Θεός. Ἔχει τό δικό του «σκεπτικό». Πιό «σωστό» ἀπό τό δικό μας. Τόν ἐμπιστευόμαστε;

Αρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη

Αναστάσιος (24-12-2020)

ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ

ὑπό ἀρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη

Ταπείνωση: Ὁδός πρός τόν Θεό

«Ποῦ εἶναι ὁ νεογέννητος βασιλιάς τῶν Ἰουδαίων; Εἴδαμε τό ἀστέρι Του στήν ἀνατολή καί ἤλθαμε νά Τόν προσκυνήσουμε», ρωτοῦσαν οἱ μάγοι, θρησκευτικοί ἡγέτες τῶν Περσῶν φθάνοντας στά Ἱεροσόλυμα (Ματ. 2:3). Πῶς ἤξεραν, ὅτι αὐτό τό «ἀστέρι» πού εἶδαν στόν ἀνατολή, ἦταν σημάδι ὅτι γεννήθηκε ὁ Βασιλιάς τῶν Ἰουδαίων; Περιληπτικά:

Ὁ Βασιλιάς Βαλάκ τῶν Μωαβιτῶν κάλεσε τόν διάσημο μάντη Βαλαάμ (1.500 π.Χ.) νά κάνει «ξόρκια», καί νά ἐξαφανίσει τούς Ἰσραηλῖτες (Ἀριθ. Κεφ.22). Ἀνέβασαν λοιπόν τόν Βαλαάμ σέ ἕνα ὕψωμα γιά νά βλέπει τούς Ἰσραηλίτες, καί αὐτός ἀντί νά ἀρχίσει νά τούς καταριέται, ἄρχισε νά τούς ἐγκωμιάζει, προφητεύοντας μάλιστα (κατ’ ἐντολή Θεοῦ) ὅτι ἀπό τόν λαό αὐτό θά ἀνατείλει ἕνα μεγάλο «ἀστέρι» (ὁ Χριστός!) (Ἀριθμ. 24:14-25). Ἡ προφητεία του ἔκανε πάταγο· ἀπό στόμα σέ στόμα διαδόθηκε σέ ὅλον τόν γύρω κόσμο· ἔφθασε καί στήν Περσία· ἔφθασε καί στά αὐτιά τῶν μάγων. Καί μόλις εἶδαν αὐτό τό «ἀστέρι», ξεκίνησαν, περπατώντας ἐπί μέρες, γιά νά προσκυνήσουν ἕνα Βρέφος….!. Τέτοια κίνηση δὲν ξανάγινε ποτὲ στήν ἱστορία!

Καί τί ἀστέρι ἦταν αὐτό; Ἄν ἦταν ἀστέρι φυσιολογικό, κανένας δέν θά τοῦ ἔδινε σημασία, οὔτε καί οἱ μάγοι. Ἄρα ἦταν ἀστέρι ἀσυνήθιστο, γι’ αὐτό φαινόταν καί τήν ἡμέρα! Ἦταν ἄγγελος μέ τήν μορφή ἀστεριοῦ πού ἐστάλη εἰδικά γιά τούς μάγους. Καί τό εἶδαν μόνο οἱ μάγοι, γιατί ἀκριβῶς μόνο γι’ αὐτούς ἐστάλη. Ἄν τό ἔβλεπε ὅλη ἡ ἀνθρωπότητα, θά γινόταν ξεσηκωμός!

Οἱ πρῶτοι πού προσκύνησαν τόν Ἰησοῦ, ἦταν οἱ ποιμένες, οἱ δεύτεροι ἦταν οἱ μάγοι. Οἱ ποιμένες ἦταν Ἰουδαῖοι, οἱ μάγοι ἦταν ξένοι. Τό μήνυμα ξεκάθαρο: Ὁ Χριστός ἦρθε στή γῆ πρῶτα γιά τούς Ἰουδαίους (γι’ αὐτό καί στήν πατρίδα τους γεννήθηκε, κήρυξε, σταυρώθηκε, ἀναστήθηκε) καί μετά ἦρθε γιά τούς ξένους. Κοινό γνώρισμα καί τῶν μάγων καί τῶν ποιμένων ἦταν ἕνα: Ἡ ταπείνωση! Χρειάζεται ταπείνωση, νά πέσεις στά γόνατα καί νά προσκυνήσεις ἕνα Βρέφος, πού μόλις βγῆκε ἀπό τήν κοιλιά τῆς μάνας Του. Χρειάζεται ταπείνωση (ἰδιαίτερα, ὅταν εἶσαι θρησκευτικός ἡγέτης) γιά νά ξεκινήσεις ἀπό τήν μακρυνή Περσία, νά πᾶς στά Ἱεροσόλυμα, νά προσκυνήσεις ἕνα Βρέφος καί μετά νά γυρίσεις πάλι στήν πατρίδα σου! (Περσία – Ἰουδαία 3.000 χιλιόμετρα!).

Καί ὁ Ἰησοῦς , ὅταν βλέπει ἀνθρώπους με μιά τέτοια ταπείνωση, τούς πλησιάζει ἀπό μόνος Του. Ἔτσι, ἀπό μόνος Του ἔστειλε ἄγγελο στούς ποιμένες καί τούς εἰδοποίησε γιά τή Γέννησή Του. (Λουκ. 2:9-11). Τό ἴδιο ἔκανε καί μέ τούς τρεῖς μάγους. (Τά «Εὐαγγέλια» δέν μᾶς λένε ὅτι οἱ μάγοι ἦταν τρεῖς, οὔτε ὅτι ἦρθαν ἀπό τήν Περσία, ἁπλά μᾶς λένε «ἦλθαν στήν Ἱερουσαλήμ μάγοι ἀπό τήν ἀνατολή» (Ματ. 2:1). Βέβαια οἱ μάγοι ἀπό κάποια χώρα ἦρθαν, πιθανώτατα ἀπό τήν Περσία, καί σίγουρα ἦταν πάνω ἀπό δύο. Ἁπλά ἐπικράτησε νά λέμε, ὅτι ἦταν τρεῖς, ἀπό τά τρία εἴδη δώρων (χρυσό, λιβάνι, σμύρνα) πού πρόσφεραν στό Βρέφος).

Τούς ἔστειλε εἰδικό «ἀστέρι» (ἄγγελο) πού πήγαινε μπροστά τους (Ματ. 2:9) καί τούς ἔδειχνε νύχτα-μέρα τό δρόμο, πού θά ἔπρεπε νά ἀκολουθήσουν, ὥσπου νά φθάσουν στό τόπο τῆς Γεννήσεώς Του! Ἔστριβε τό «ἀστέρι» δεξιά; Ἔστριβαν καί οἱ μάγοι δεξιά! Ἔστριβε τό ἀριστερά; Ἔστριβαν καί οἱ μάγοι ἀριστερά! Πήγαινε σέ μονοπάτι, πού κάτω ἦταν γκρεμός, πήγαιναν καί οἱ μάγοι! «Τυφλή» ὑπακοή στό «ἀστέρι!». Καί αὐτό ἐπί ἑβδομάδες! (Θά ἦταν ὄντως πολύ ἐντυπωσιακό νά βλέπαμε μπροστά μας ὅλο αὐτό τό σκηνικό!). Καί τούς ἔφερε ἀκριβῶς στήν πόλη καί στό σπίτι πού ἦταν τό Βρέφος: «μέχρι πού πῆγε καί ἐστάθη ἐπάνω ἀπό τό μέρος πού βρισκόταν τό Παιδί! Αὐτοί, ὅταν εἶδαν τό ἀστέρι νά σταματάει, αἰσθάνθηκαν πολύ μεγάλη χαρά» (Ματ. 2:9-10).

Ὁ Χριστός γεννήθηκε ταπεινά, σιωπηλά, φτωχικά,μέσα σέ σταῦλο γιά νά μᾶς δείξει ὅτι σέ τέτοιο «περιβάλλον», σέ ταπεινές ψυχές ἀναπαύεται καί γεννιέται. Μέ ἄλλα λόγια, ὅποιος ἔχει συναίσθηση, ὅτι ἡ καρδιά του εἶναι σταῦλος, γεμάτη ἀπό ἄλογα ζῶα καί ἀκαθαρσίες ζώων, ὅποιος δηλαδή εὐωδιάζει ἀπό τήν ἀρετή τῆς ταπεινώσεως, γίνεται «μαγνήτης», πού μαγνητίζει τόν Κύριο, γιά νά γεννηθεῖ ἐντός του. Ὅποιος πιστεύει, ὅτι μέσα του ἔχει βαθύ σκοτάδι, σάν τό σκοτάδι ἐκείνης τῆς ἅγιας νύχτας πού γεννήθηκε ὁ Κύριος, αὐτός θά ἰδεῖ τό «Φῶς τό ἀληθινόν»· διαθέτει ὅλα τά «μέσα» γιά νά γεννηθεῖ μέσα του ὁ Χριστός καί νά γιορτάσει ἀληθινά, πνευματικά Χριστούγεννα.

Ὁ Πώλ Κλωντέλ ἦταν μεγάλος Γάλλος λογοτέχνης. Μέχρι τήν ἡλικία τῶν 22 ἐτῶν δέν πίστευε στό Χριστό. Ἀνήμερα τῶν Χριστουγέννων τοῦ 1888 παρακολούθησε τήν Θ. Λειτουργία, προκειμένου σάν συγγραφέας νά ἐμπνευσθεῖ καί νά γράψει κάτι τό σχετικό. Στήν ἀρχή ἦταν ἀσυγκίνητος. Ἔβλεπε τούς πιστούς καί ἔνιωθε ξένο σῶμα. Ὅμως ἀκούγοντας τά Εὐαγγέλια καί τά χριστουγεννιάτικα τροπάρια, ἄρχισε νά προβληματίζεται! «Τί εἶμαι τέλος πάντων ἐγώ, πού ἀρνοῦμαι νά πιστέψω σέ ἕναν τέτοιο Θεό, πού ἔγινε Βρέφος καί ξάπλωσε μέσα στό παχνί;». Μέσα του ἄναβε φωτιά πού ἔκαιγε τή σαπίλα τοῦ ἐγωϊσμοῦ, τῶν παθῶν καί τῆς ἁμαρτίας. Ταπεινώθηκε, γονάτισε καί πίστεψε στό Χριστό, κάνοντας πραγματικά Χριστούγεννα. Καί ἔμεινε μέχρι στό τέλος τῆς ζωῆς του πιστός δοῦλος Του.

Λίγο πρίν πεθάνει (1955), ἔγραψε σάν «διαθήκη» του: «Πόσο εὐτυχεῖς εἶναι οἱ νέοι, πού ζοῦν κοντά στόν Χριστό! Πόσο δυστυχεῖς εἶναι ἐκεῖνοι πού Τόν βγάζουν ἔξω ἀπό τή ζωή τους. Καί πιό δυστυχεῖς γιατί δέν τό καταλαβαίνουν. Καί δυστυχῶς δέν θά τό καταλάβουν παρά μόνο, ὅταν γυρίσουν κοντά Του».