Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος
Ἀληθινὰ στολίδια τοῦ λόγου ἀποτελοῦν πράγματι οἱ λέξεις καὶ οἱ φράσεις μὲ τὶς ὁποῖες ὁ ὑμνογράφος τοῦ Κανόνος τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου κοσμεῖ τὴν Παναγία Μητέρα μας: «ἔμψυχος βίβλος, τράπεζα, Παράδεισος», «ζῶσα καὶ ἄφθονος πηγή», «χώρα ἀνήροτος» (=ἀκαλλιέργητος, λόγῳ τῆς Παρθενίας της), «πύλη καὶ θύρα τοῦ Παραδείσου», «θρόνος πύρινος», «ὄρος πῖον καὶ τετυρωμένον» (=συμπαγὲς καὶ στερεό), «γέφυρα καὶ κλίμαξ», «οὐρανὸς καὶ πλατυτέρα τῶν οὐρανῶν», «νυμφὼν καὶ παστάς τοῦ Λόγου», «ἄμπελος ἀληθινή» εἶναι μερικὲς μόνον ἀπὸ τὶς ὑπέροχες ποιητικὲς συλλήψεις τοῦ ἐμπνευσμένου δημιουργοῦ τοῦ Κανόνος στὴν προσπάθειά του νὰ ἀποδώσῃ τὸ ἀσύγκριτο μεγαλεῖο τῆς παρθενικῆς δόξης καὶ τὴν ἀνεκτίμητη προσφορά της στὴν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων.
Εἶναι γνωστὴ ἄλλωστε ἡ τακτικὴ τῶν ποιητῶν, ἀπὸ τὸν Ὅμηρο κιόλας, νὰ χρησιμοποιοῦν γιὰ τὴν περιγραφή τους οἰκεῖες ἀπὸ τὴν φύση εἰκόνες, ὥστε νὰ ἐπιτυγχάνουν μεγαλύτερο αἰσθητικὸ ἀποτέλεσμα καὶ νὰ καθιστοῦν τὸ περιγραφόμενο πιὸ προσιτὸ στὸ «κοινό» των.
Εἶναι ὡστόσο ἀξιοθαύμαστο ὅτι, παρ’ ὅλον ὅτι ὁ ὑμνογράφος ἐξαντλεῖ σχεδὸν τὶς ἀναφορές του στὴν φύση, προκειμένου νὰ ζωντανέψῃ καλύτερα τὴν εἰκόνα τῆς Θεοτόκου στὰ μάτια μας, ὁμολογεῖ ἐν τέλει ὅτι «ῥητορεύουσα οὐ σθένει γλῶσσα, Δέσποινα, ὑμνολογῆσαί σε». Παραδέχεται κοινῶς ὅτι καὶ ὁ πλέον δεινὸς ρήτορας καὶ ὁ πλέον θεόπνευστος ὕμνος «ἡττῶνται» στὴν ἀπόδοση τοῦ μυστηρίου τῆς θεϊκῆς συλλήψεως ἀλλὰ καὶ στὴν περιγραφὴ τῆς παρθενικῆς μεγαλειότητος.
Σὲ μία ἀπὸ τὶς ἐξαίρετες αὐτὲς περιγραφές του ὁ ὑμνογράφος καλεῖ τὴν Παρθένο «ὀσφράδιον τοῦ πάντων Βασιλέως», δηλ. ἄρωμα, εὐωδία τοῦ Βασιλιά τῶν ὅλων Χριστοῦ. Ὡς γνωστὸν τὸ ὀσφράδιον ἦταν ἀρωματικὸ φυτὸ ἤ οὐσία ποὺ ἔφεραν μαζί των οἱ βασιλεῖς στὸ Βυζάντιο, ὅταν εἰσέρχονταν στὸ «ἱπποφόρβιον», στὸν στάβλο τῶν ζώων, γιὰ νὰ ἀντέξουν τὴν δυσοσμία τοῦ χώρου. Ἐπίσης εἶχε ἰατρικὴ χρήση, καθ’ ὅτι, λόγῳ τῆς ἔντονης καὶ εὐχάριστης μυρωδιᾶς του, ἐχρησιμοποιεῖτο γιὰ τὴν ἐπαναφορὰ τῶν λιποθυμισμένων!
«Ὀσφράδιον» λοιπὸν ἀποκαλεῖται ἡ Παναγία μας, φυτὸ ἀρωματικὸ καὶ εὐωδιαστὸ ποὺ ἀνέπεμψε τὴν εὐωδία του καὶ σκόρπισε τὸ ἄρωμά του μέσα σὲ ἕνα ῥυπαρὸ περιβάλλον, ὅπου βλάστησε καὶ ἄνθισε. Ἀλλὰ πῶς κατάφερε, ἀλήθεια, ἡ Παναγία μας νὰ εὐωδιάσῃ στὸ δύσοσμο καὶ κακόφημο περιβάλλον τῆς Ναζαρέτ; («ἐκ Ναζαρὲτ δύναταί τι ἀγαθὸν εἶναι;» Ἰωάν., Α’ 46). Οἱ σύγχρονοι παιδαγωγοὶ ποὺ ἐξαίρουν -ὀρθῶς- τὴν σημασία τοῦ περιβάλλοντος γιὰ τὴν ἀνατροφὴ καὶ τὴν ἐξέλιξη τοῦ νέου ἀνθρώπου θὰ δυσκολεύονταν σίγουρα νὰ δώσουν μιὰν ἀπάντηση!
Ἦταν μάλιστα τόσο μεγάλη ἡ διαφθορὰ καὶ τόσο προχωρημένη ἡ σήψη καὶ στὴν μικρὴ Ναζαρὲτ καὶ στὴν εὐρύτερη περιοχὴ τῆς Παλαιστίνης τὴν ἐποχὴ ἐκείνη, ὥστε δὲν ὑπῆρχε ἄνθρωπος καθαρὸς νὰ ἐνεργήσῃ τὸ σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων! Καὶ αὐτὸ δὲν ἦταν καθόλου ὑπερβολή, ἐὰν σκεφτοῦμε τὴν κατάσταση ποὺ περιγράφουν οἱ Εὐαγγελιστὲς καὶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, τὴν παρανομία, τὴν ἀσωτεία, τὴν πορνεία καὶ τὶς ἄλλες ἠθικὲς παρεκτροπές, μὲ τὶς ὁποῖες βρέθηκε ἀντιμέτωπος ὁ Κύριος.
Ζώντας μέσα στὶς πραγματικὰ ἀντίξοες αὐτὲς συνθῆκες, πῶς μπόρεσε ἀλήθεια ἡ Μαριὰμ νὰ μὴν παρασυρθῆ καὶ νὰ διατηρηθῆ μακρυὰ ἀπὸ τὶς κακές ἐπιρροές; Ἡ ἀπάντηση εἶναι ὅτι ἡ Παναγία ἔζησε μέσα στὸν κόσμο ἀλλὰ δὲν ὑπῆρξε μία «ἐκ τοῦ κόσμου», δὲν ἐπηρεάστηκε δηλαδὴ ἀπὸ τὸν κόσμο τῆς ἁμαρτίας. Σὲ αὐτὸ συνετέλεσαν ἀσφαλῶς τὸ οἰκογενειακό της περιβάλλον καὶ τὸ παράδειγμα τῶν εὐσεβῶν καὶ συνετῶν γονέων της, ὅσο καὶ ἡ φροντίδα των νὰ ἐξασφαλίσουν γιὰ τὸ παιδί των ἕνα ἀντίστοιχο περιβάλλον, ὅταν πλέον ἐκεῖνοι θὰ εἶχαν φύγει ἀπὸ τὴν ζωή. Γι’ αὐτὸ μεταφύτευσαν τὸ βλαστάρι των στὸ πλέον κατάλληλο γιὰ τὸ μεγάλωμά του ὑγιὲς περιβάλλον τοῦ «οἴκου τοῦ Κυρίου», ὅπου ἡ Παναγία διατήρησε καὶ αὔξησε τὶς καλὲς συνήθειες τοῦ σπιτιοῦ της, τὴν προσευχή, τὴν νηστεία καὶ τὰ ἔργα ἐλέους, μὲ ἀποτέλεσμα ὄχι μόνον νὰ μὴν διαφθαρῆ ἀπὸ τὶς ἐξωτερικὲς κακὲς συνθῆκες ἀλλὰ καὶ νὰ ἀνθίσῃ καὶ νὰ καρποφορήσῃ ἀκόμα περισσότερο.
Ἔτσι τὸ ἄρωμα ἀπὸ τὴν πίστη καὶ τὰ καλά της ἔργα ἀναδύθηκε «εἰς τὰ ἄνω» καὶ ἡ πνευματική της εὐωδία συγ-κίνησε τὸν οὐράνιο Πατέρα, ὥστε νὰ τὴν ἐπιλέξῃ ὡς Μητέρα τοῦ Κυρίου καὶ ὄχημα τῆς δικῆς μας σωτηρίας. «Δὲν εἶχε ἐκείνη ἡ γενεὰ τῶν ἀνθρώπων κανέναν ἰσάξιο μὲ τὴν καθαρότητα τῆς Μαρίας, γιὰ νὰ δεχθῆ τὴν ἐπενέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος» (Μέγας Βασίλειος). Ἡ καθαρότητα καὶ ἡ ἁγνότητά της ἀλλὰ πρὸ πάντων ἡ ταπείνωση καὶ ἡ ὑπακοή της στὸ θέλημα τοῦ Οὐρανοῦ εὐαρέστησαν στὸν Θεὸ καὶ προσέλκυσαν τὴν θεία χάρη στὸ πρόσωπό της.
Ἑπομένως, ἐὰν ἡ Παναγία μπόρεσε μὲ τὸν δικό της προσωπικὸ ἀγῶνα καὶ τὴν συνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος νὰ διατηρήσῃ τὴν εὐοσμία της σὲ ὅλη τὴν ἐπίγεια πορεία της καὶ νὰ καλύψῃ μὲ τὸ ἄρωμα τῆς ψυχῆς της καὶ τὴν ἁγνότητα τοῦ σώματός της τὴν δυσοσμία τοῦ κόσμου τῆς ἁμαρτίας, ἐμεῖς ἄραγε δὲν μποροῦμε νὰ κάνωμε τὸ ἴδιο στὴν ἐποχή μας; Μήπως καὶ ὁ δικός μας κόσμος δὲν ὄζει ἀπὸ τὶς ποικίλες δυσοσμίες καὶ δὲν βρίθει ἀπὸ παράνομα ἔργα καὶ ἀσεβεῖς πράξεις; Πῶς θὰ μπορέσωμε ὅμως νὰ ζήσωμε μέσα σ’ αὐτὸν τὸν κόσμο καὶ νὰ ἀντέξωμε τὴν δυσοσμία του, ἐὰν δὲν καταστοῦμε καὶ ἐμεῖς «ὀσφράδια», ὅπως ἡ Παναγία; Ἐὰν δὲν ξεῥιζώσωμε τὸ μεγαλύτερο καρκίνωμα, τὸ ἐγώ μας, καὶ ὅλους τοὺς ἄλλους κακοήθεις ὄγκους τῆς ἁμαρτίας, ποὺ ἀρρωσταίνουν τὴν ψυχή καὶ τὸ σῶμα μας;
Ἐὰν δὲν εὐωδιάσωμε οἱ ἴδιοι ἐσωτερικά, ὥστε τὸ ἄρωμά μας νὰ διαχυθῆ στὸν ἔξω κόσμο καὶ νὰ τὸν ἀρωματίσῃ, πῶς θὰ ὑπομείνωμε τὴν ὅλο καὶ αὐξανόμενη δυσωδία γύρω μας; Ἐὰν δὲν κατευθυνθῆ ἡ προσευχή μας ὡς θυμίαμα πρὸς τὸν Οὐρανό, πῶς θὰ προσελκύσωμε τὴν χάρη Του; Ἐὰν δὲν ἐξαγορευτοῦμε τὰ ἁμαρτήματά μας καὶ ἐὰν δὲν κοινωνήσωμε τὸ σῶμα καὶ τὸ αἷμα τοῦ Κυρίου μας «εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καὶ εἰς ζωὴν αἰώνιον», πῶς θὰ λυτρωθοῦμε ἀπὸ τὸν βόρβορο καὶ τὴν σαπίλα ποὺ μᾶς πνίγει; Ἀπὸ ποῦ θὰ ἀντλήσωμε δύναμη καὶ πῶς θὰ τραφοῦμε, ἐὰν ὄχι ἀπὸ τὶς πλουσιοπάροχες δωρεές Του;
Ἐὰν δὲν θέλωμε νὰ μαραθοῦμε πνευματικὰ καὶ σωματικά, δὲν ἔχομε παρὰ νὰ ἀκολουθήσωμε τὸν δρόμο τῆς Παναγίας μας, ἐκείνης ποὺ ἔγινε «τὸ ρόδον τὸ ἀμάραντον», «τὸ μῆλον τὸ εὔοσμον» καὶ «τὸ ἡδύπνοον κρίνον». Νὰ γίνωμε καὶ ἐμεῖς «Χριστοῦ εὐωδία», ποὺ θὰ ἀναβλύζωμε ἄρωμα ἀπὸ τὰ βάθη τῆς μετανοημένης μας ψυχῆς, ὥστε νὰ διαχέεται ἔξω μας καὶ γύρω μας ἡ εὐχάριστη μοσχοβολιὰ ποὺ θὰ εἶναι τόσο δυνατὴ καὶ ἔντονη, ὥστε νὰ ὑπερκαλύπτῃ τὶς δυσώδεις ἀποφορὲς τοῦ κόσμου.
Ἔτσι, ἀναζωογονημένοι ἀπὸ τὶς πνευματικὲς ὀσμὲς καὶ ἀπὸ τὶς φυσικὲς μοσχοβολιὲς ποὺ σκορπίζονται στὴν ἀτμόσφαιρα αὐτὴν τὴν περίοδο, θὰ φθάσωμε καὶ στὴν εὐωδία τῆς ἄλλης, τῆς ἀναστημένης ζωῆς, ποὺ εἴθε νὰ μᾶς συμπαρασύρῃ ὅλους στὰ μεθυστικά της ἀρώματα. Γένοιτο!
Ιερός Ναός Αγίου Βασιλείου Πάτρας 