«Αἰνεῖτε τόν Θεόν ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ» (Ψλμ. 150:1), ψέλνουμε στήν Ἐκκλησία μας. Ὅμως, τί ἀκριβῶς σημαίνει αὐτό;
«Ἅγια» στήν Παλαιά Διαθήκη ἦταν ὁ Ναός. (Ἑβρ. 9:2). (Οἱ ἅγιοι ἀποκαλοῦντο δίκαιοι). Καί τό «αἰνεῖτε τόν Θεόν ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ», σημαίνει: αἰνεῖτε τό Θεό στό Ναό Του, γιατί ὁ Ναός Του εἶναι ὁ ἰδιαίτερός Του χῶρος ἐπί γῆς, ὅπου δέχεται τό κοινό σ’ἀκρόαση. «Θά εἶμαι στό Ναό γιά νά ἀκούω τήν προσευχή, πού θά ἀπευθύνει ὁ δοῦλος Μου. Μάλιστα! Θά εἶμαι νύκτα – μέρα στο Ναό», ὑποσχέσθηκε ὁ Κύριος στό βασιλιά Σολομῶντα (Γ΄ Βασιλ. 8:29). Ἡ χήρα, προφήτιδα Ἄννα προκειμένου νά λατρεύει τόν Κύριο ἀληθινά, «δέν εἶχε φύγει ἀπό τό Ναό, ἀλλά λάτρευε τό Θεό (στό Ναό) νύχτα καί μέρα» (Λκ. 2:37).
Στίς ἡμέρες μας γίνονται ἀκολουθίες ἀκόμα καί Λειτουργίες ἔξω ἀπό τό Ναό· στό προαύλιο! Ἐνῶ ὁ Θεός μᾶς περιμένει μέσα στό Ναό!
Θά πρέπει νά προβληματισθοῦμε, πῶς, μέ ποιό σκεπτικό λ.χ. ἡ νεκρώσιμη ἀκολουθία γίνεται μέσα στό Ναό, ὅσο πολύς κόσμος καί ἄν ἔρθει, ὅσο μικρή καί ἄν εἶναι ἡ ἐκκλησία, ὅση ζέστη καί ἄν κάνει, ἐνῶ ἡ Θ. Εὐχαριστία ἐπιτελεῖται στό προαύλιο τοῦ Ναοῦ ἤ ἀκόμα καί σέ αἴθουσες (!) ἤ καί σέ προαύλια (!) σχολείων…! Ἄν ἡ νεκρώσιμη ἀκολουθία πρέπει νά γίνει ὁπωσδήποτε μέσα στό Ναό, πόσο μᾶλλον ἡ ἀναίμακτος θυσία τοῦ Κυρίου, ὅσος κόσμος καί ἄν εἶναι, καί ὅσο μικρή καί ἄν εἶναι ἡ ἐκκλησία, ὅση ζέστη καί ἄν κάνει…!
Καί τό ἀντιμήνσιο; Δέν ἀντικαθιστᾶ οὔτε τόν Ναό, οὔτε τό Ἅγιο Θυσιαστήριο. Διαφορετικά, ποιός ὁ λόγος νά γίνονται ἐγκαίνια;! Ποιός; Ἕνα «ἀντιμήνσιο» καί ὅλα ἐντάξει. Ὅμως, δέν εἶναι ἔτσι. Ἡ Θ.Λειτουργία «εἰς ἄλλο μέρος ἤ εἰς ἄλλον τόπον δέν γίνεται, εἰμή εἰς ἐγκαινιασμένην ἁγίαν Ἐκκλησίαν» ( Ἅγιος Συμεών Θες/νικης, ῞Απαντα», σελ. 462).
Τό ἀντιμήνσιο εἶναι γιά ὥρα ἀνάγκης. Καί κατά τήν ὀρθόδοξη τάξη, μόνο ὁ Ἱερέας λειτουργεῖ (κατ’οἰκονομία) σέ ἀνεγκαινίαστο Θυσιαστήριο, δηλαδή μέ ἀντιμήνσιο, καί ποτέ Ἀρχιερέας, γιατί ὁ Ἀρχιερέας μπορεῖ νά κάνει «Ἐγκαίνια», ἐνῶ ὁ Ἱερέας ὄχι.
Ἡ οἰκονομία ἐφαρμόζεται, ὅταν εἶναι ἀδύνατο νά ἐφαρμοσθεῖ ἡ ἀκρίβεια. Διαφορετικά, δέν κάνουμε οἰκονομία, ἀλλά αὐθαιρεσία.
Αρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη
Ιερός Ναός Αγίου Βασιλείου Πάτρας 