Ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ
«Τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ; θλῖψις ἢ στενοχωρία ἢ διωγμὸς ἢ λιμὸς ἢ γυμνότης ἢ κίνδυνος ἢ μάχαιρα;» (῾Ρωμ. 8,35)
Θαυμασμὸ προξενεῖ, ἀγαπητοί μου, ὁ βίος καὶ τὸ μαρτύριο τοῦ ἁγίου μάρτυρος Τρύφωνος, τὸν ὁποῖο τιμᾷ σήμερα 1η Φεβρουαρίου ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία.
Καταγόταν ἀπὸ τὴν Λάμψαδο τῆς Φρυγίας. Ἔζησε τὴν ἐποχὴ τοῦ ῾Ρωμαίου αὐτοκράτορος Γορδιανοῦ (238-244 μ.Χ.). Ταπεινὸ ἦταν τὸ ἐπάγγελμα ποὺ ἔκανε ἀπὸ τὴ νεανική του ἡλικία· ἔβοσκε χῆνες. Αὐτὸς ὅμως ὁ ἁπλοϊκὸς πτηνοτρόφος ἦταν γεμᾶτος ἀπὸ τὴ χάρι τοῦ Θεοῦ· σὲ τέτοιο μάλιστα σημεῖο, ὥστε νὰ κάνῃ θαύματα καὶ θεραπεῖες ἀνιάτων ἀσθενειῶν. Μεταξὺ τῶν ἄλλων θεράπευσε καὶ τὴν κόρη τοῦ Γορδιανοῦ, ποὺ ἔπασχε ἀπὸ δαιμόνιο.
Ἀργότερα, κατὰ τὸν διωγμὸ ἐπὶ τοῦ Δεκίου (249-251), τὸν κατήγγειλαν στὸν ἔπαρχο τῆς Ἀνατολῆς Ἀκυλῖνο. Τὸν συνέλαβαν καὶ τὸν ἔφεραν στὴ Νίκαια. Ἐκεῖ, ἀφοῦ ὡμολόγησε τὸ Χριστό, δέχτηκε βάναυσα χτυπήματα. Κατόπιν τὸν ἔδεσαν πίσω ἀπὸ ἄλογα, τὰ ὁποῖα τὸν ἔσυραν σὲ ἀνώμαλο ἔδαφος μέσα στὸ κρύο τοῦ χειμώνα. Ἔπειτα τὸν ἔσυραν γυμνὸ ἐπάνω σὲ σιδερένια καρφιά, τοῦ ἔκαψαν τὰ πλευρὰ μὲ ἀναμμένες λαμπάδες. Τέλος τὸν καταδίκασαν σὲ ἀποκεφαλισμό. Προτοῦ ὅμως ἐκτελεσθῇ ἡ ποινή, ὁ Τρύφων παρέδωσε τὴν ψυχή του στὸν Κύριο.
Ὑπέστη τὰ μαρτύρια γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Γι᾽ αὐτὸ καὶ τὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα ποὺ διαβάζεται σήμερα στὴ μνήμη του (βλ.῾Ρωμ. 8,28-39) ὁμιλεῖ γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ· «Τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ; θλῖψις ἢ στενοχωρία ἢ διωγμὸς ἢ λιμὸς ἢ γυμνότης ἢ κίνδυνος ἢ μάχαιρα;» (ἔ.ἀ. 8,35). Γι᾽ αὐτὴ τὴν ἀγάπη λοιπὸν θὰ μιλήσουμε.
Ἡ ἀγάπη, ἀδελφοί μου, εἶνε τὸ πιὸ εὐγενικὸ αἴσθημα τῆς ἀνθρώπινης καρδιᾶς. Ἀλλὰ ἡ ἁμαρτία, ἡ ὁποία διέστρεψε ὅλες τὶς εὐγενικὲς κλίσεις καὶ ῥοπὲς τῆς καρδιᾶς, διέστρεψε καὶ τὴν ἀγάπη. Καὶ ἔτσι ὁ ἄνθρωπος ἀγαπάει ἐκεῖνα ποὺ δὲν πρέπει ν᾽ ἀγαπάῃ, καὶ μισεῖ καὶ ἀποστρέφεται ἐκεῖνα ποὺ ἔπρεπε ν᾽ ἀγαπάῃ. Μέσα στὴν καρδιὰ τοῦ ἁμαρτωλοῦ ἀνθρώπου γίνεται μιὰ ἀνατροπὴ τῶν ἀξιῶν· τὰ εὐτελῆ χαλίκια τιμῶνται σὰν διαμάντια, καὶ τὰ πολύτιμα διαμάντια πετιῶνται σὰν χαλίκια. Θέλετε παραδείγματα;
Τί εἶνε, σᾶς ἐρωτῶ, τὸ ποδόσφαιρο; Εἶνε ἕνα παιχνίδι, πού, ἂν περιωριζόταν μέχρι ἐκεῖ, κανείς δὲν θὰ μποροῦσε νὰ τὸ κατηγορήσῃ· εἶνε μία σωματικὴ ἄσκησι καὶ κατὰ κάποιο τρόπο ἕνα μέσο ψυχαγωγίας. Ἀλλὰ παρέμεινε στὰ ὅρια αὐτά; Ἡ ἐνασχόλησι μὲ τὸ φουτμπὼλ πῆρε τέτοιες διαστάσεις, ποὺ ἀπορεῖ κανεὶς γιὰ τὴν ἐκτροπή του. Τὸ φουτ-μπὼλ ἔγινε πάθος. Τὸ φουτ-μπὼλ ἔγινε θεὸς ποὺ τὸν λατρεύουν ἑκατομμύρια φίλαθλοι. Ἐὰν πῇ κανεὶς στοὺς φιλάθλους αὐτοὺς νὰ σηκωθοῦν πρωὶ καὶ νὰ πᾶνε σὲ μιὰ λειτουργία ποὺ γίνεται σὲ κάποιο ἐξωκκλήσι, κανένας ἀπ᾽ αὐτοὺς δὲν θὰ κουνηθῇ. Ὅταν ὅμως πρόκειται γιὰ τὸ ποδόσφαιρο, θὰ ταξιδέψουν στὸ ἐσωτερικὸ ἀλλὰ καὶ στὸ ἐξωτερικὸ ἀκόμη, θὰ σηκωθοῦν ἀπὸ τὰ μεσάνυχτα, θὰ στριμωχτοῦν στὰ γήπεδα, θὰ φωνάζουν καὶ θὰ ὠρύωνται σὰν ἄγρια θηρία, ἐκδηλώνοντας τὴν ἐπιδοκιμιασία ἢ ἀποδοκιμασία τους στὶς διάφορες φάσεις τοῦ ἀγῶνος, θὰ ἔρθουν σὲ συμπλοκὴ μὲ τοὺς ὀπαδοὺς τῆς ἄλλης ὁμάδος… Καὶ δὲν εἶνε λίγες οἱ περιπτώσεις ποὺ φίλαθλοι, ἀπὸ τὴν ὑπερβολικὴ ἔντασι τῶν αἰσθήσεών τους, ἔπαθαν συγκοπὴ καὶ ἔμειναν ἐπὶ τόπου.
Αὐτὴ ἡ ἀγάπη πρὸς τὸ ποδόσφαιρο, ποὺ γιὰ διαφόρους λόγους ἔχει πάρει στὶς μέρες μας τεράστιες διαστάσεις, δὲν εἶνε ἐκτροπὴ τῆς ἀγάπης; δὲν εἶνε εἰδωλολατρία; Θεὸς τὸ φουτ-μπώλ· σὰν μία ἄλλου εἴδους θρησκεία, ποὺ συγκεντρώνει ἑκατομμύρια ὀπαδοὺς σὲ ὅλες τὶς χῶρες.
Ἀλλὰ δὲν εἶνε μόνο ἡ ἀγάπη τοῦ ποδοσφαίρου ποὺ ἔχει καταντήσει μιὰ νεοειδωλολατρία τῶν ἡμερῶν μας. Εἶνε καὶ ἄλλες ἀγάπες, πρὸς ἄλλα πράγματα, στὰ ὁποῖα βλέπει κανεὶς νὰ ἐκφυλίζεται ἡ ἀγάπη καὶ νὰ ἐξελίσσεται σὲ νέο εἶδος εἰδωλολατρίας.
Κάποιος ποὺ δὲν ἔχει παιδιὰ ἔχει στρέψει τὴν ἀγάπη του πρὸς τὰ ζῷα, ἰδίως σὲ σκυλιὰ καὶ γατιά. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι στὶς μεγάλες πόλεις ποὺ συντηροῦν καὶ τρέφουν λυκόσκυλα, καὶ δὲν τ᾽ ἀποχωρίζονται οὔτε τὴ νύχτα. Ζωή τους εἶνε τὰ λυκόσκυλα. Ἐὰν τυχὸν ἀρρωστήσουν, ὁ κύριός τους μπαίνει σὲ ἀγωνία καὶ καλεῖ κτηνιάτρους καὶ ξοδεύει χρήματα καὶ τὰ εἰσάγει σὲ εἰδικὲς κλινικὲς ζᾠων, καὶ κάνει κάθε τι γιὰ νὰ ἀναρρώσουν! Ἡ ἀγάπη τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν ἔχει ἐκφυλισθῆ σὲ εἶδος ζῳολατρίας, ποὺ παρετηρεῖτο στοὺς ἀρχαίους εἰδωλολατρικοὺς χρόνους.
Κάποιος ἄλλος περιώρισε τὴ γέννησι παιδιῶν σὲ ἕνα παιδί. Ἡ ἀγάπη πρὸς αὐτὸ βγαίνει ἀπὸ τὰ φυσικὰ ὅρια τῆς ἀγάπης πρὸς τὸ παιδὶ καὶ καταντᾷ σὲ μιὰ ἐκφυλισμένη καὶ νοσηρὴ ἀγάπη. Τὸ παιδὶ γιὰ τὸν ἄνθρωπο αὐτὸν θεοποιεῖται! Κάποιος ἀπ᾽ αὐτοὺς ποὺ θεοποίησαν τὰ παιδιά τους, κ᾽ εἶνε ἕτοιμοι νὰ ἱκανοποιήσουν ὅλες τὶς ἰδιοτροπίες τους, καυχόταν καὶ ἔλεγε, ὅτι ὅσο ἔχει τὸ νυχάκι τοῦ παιδιοῦ του δὲν ἔχει τὸ Χριστό!…
Καὶ εἶνε μόνο αὐτοὶ ποὺ ἐκφυλίζουν τὸ θεῖο δῶρο τῆς ἀγάπης; Δὲν βλέπετε τοὺς ἄλλους, ποὺ σὰν τουρίστες βρίσκονται σὲ μιὰ ἀέναη κίνησι καὶ πηγαίνουν ἀπὸ πόλι σὲ πόλι, ἀπὸ τόπο σὲ τόπο, γιὰ νὰ ἰδοῦν τὰ ὡραῖα τῆς φύσεως; Ἔχουν σχηματίσει αὐτοὶ συλλόγους φυσιολατρικούς, οἱ ὁποῖοι ἀντὶ τοῦ Κτίσαντος λατρεύουν τὰ κτίσματα. Ὅλα εἶνε ὡραῖα καὶ θαυμαστὰ γι᾽ αὐτούς, ἐκτὸς ἀπὸ Ἐκεῖνον ποὺ τὰ δημιούργησε.
Ἐκφυλιστικὲς ἀγάπες! Κάθε τι ποὺ ὁ ἄνθρωπος τὸ τιμᾷ περισσότερο ἀπὸ ὅ,τι ἀξίζει καὶ ἀποδίδει σ᾽ αὐτὸ ἰδιότητες θεϊκὲς καὶ τὸ καθιστᾷ ἀντικείμενο λατρείας –ἡ ὁποία ἀνήκει μόνο στὸ Θεό–, αὐτὸ τὸ κάθε τι γίνεται εἴδωλο. Καὶ αὐτὸς ἀκόμη ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος, μὲ μιὰ ἐκφυλισμένη ἀγάπη πρὸς τὸν ἑαυτό του καὶ τὰ πάθη του, γίνεται αὐτοείδωλο.
Ἐὰν τώρα κάποιος, ἀγαπητοί μου, παρατηρήσῃ ὅλες αὐτὲς τὶς ἐκτροπὲς καὶ δῇ ὅλες τὶς συμφορὲς ποὺ προξένησε ὁ ἐκφυλισμὸς αὐτὸς τῆς ἀγάπης, θὰ θρηνήσῃ γιὰ τὴν ἐξαχρείωσι τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως καὶ θ᾽ ἀναστενάξῃ λέγοντας· Ποῦ εἶσαι, καθαρὴ ἀγάπη!…
Ἀκούγοντας ὅμως τὸν σημερινὸ ἀπόστολο, τὴν περίφημη ἐκείνη περικοπὴ ἀπὸ τὴν πρὸς ῾Ρωμαίους ἐπιστολὴ κεφάλαιο 8, στίχοι 28-39, βλέπει τὴν ἀγάπη νὰ τρέχῃ σὰν κρυστάλλινος ποταμὸς στὰ πόδια τοῦ Ἐσταυρωμένου. Βλέπει τὸν ἀπόστολο Παῦλο νὰ ἀγαπᾷ, ὄχι μικρὰ καὶ ἀσήμαντα πράγματα, ἀλλά, ἀξιολογώντας τὴ ζωὴ μὲ τὰ ἀληθινὰ κριτήρια, νὰ ἀγαπᾷ μὲ θεῖον ἔρωτα ΕΚΕΙΝΟΝ ποὺ «ἔκανε ὅλα τὰ ὡραῖα τῆς γῆς» (Ψαλμ. 73,17), Ἐκεῖνον ποὺ ἔπλασε τὸν ἄνθρωπο «κατ᾽ εἰκόνα καὶ καθ᾽ ὁμοίωσιν» τοῦ Θεοῦ (Γέν. 1,26)· καὶ τὸ σπουδαιότερο, νὰ ἀγαπᾷ Ἐκεῖνον πού, ὅταν ὁ ἄνθρωπος διεφθάρη ἀπὸ τὸν ἐκφυλισμὸ τῆς ἀγάπης, τὸν ἀνέπλασε καὶ μὲ τὴ ζωὴ καὶ τὴ θυσία του ἄνοιξε νέο δρόμο ἠθικῆς τελειώσεώς του.
Τόσο μεγάλη εἶνε ἡ ἀγάπη ποὺ αἰσθάνεται ὁ ἀπόστολος Παῦλος γιὰ τὸ Χριστό, ὥστε στὸ σημερινὸ ἀπόστολο ὑπόσχεται καὶ λέει, ὅτι καμμιά δύναμις τοῦ κόσμου τούτου δὲν θὰ μπορέσῃ ν᾽ ἀποσπάσῃ τὴν καρδιά του ἀπ᾽ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Ἀκούσαμε πῶς τὸ ἐκφράζει ἐπὶ λέξει· «Οὔτε θάνατος οὔτε ζωὴ οὔτε ἄγγελοι οὔτε ἀρχαὶ οὔτε δυνάμεις οὔτε ἐνεστῶτα οὔτε μέλλοντα οὔτε ὕψωμα οὔτε βάθος οὔτε τις κτίσις ἑτέρα δυνήσεται ἡμᾶς χωρίσαι ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν» (῾Ρωμ. 8,38-39).
Ἀδελφοί μου! Ποῦ εἶνε σήμερα ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ; Ποῦ εἶνε ἡ ἀγάπη ποὺ ἔκανε τὸν ἅγιο Τρύφωνα νὰ ἀψηφᾷ τὰ βασανιστήρια καὶ αὐτὸν τὸν θάνατο; Ὅπως προφήτευσε ὁ Χριστός, ἡ ἀγάπη αὐτὴ ἔχει στὶς μέρες μας ψυχρανθῇ (βλ. Ματθ. 24,12). Τὸ θερμόμετρο τῆς θεϊκῆς ἀγάπης δείχνει μηδὲν καὶ ὑπὸ τὸ μηδέν. Ἄλλα πρόσωπα καὶ πράγματα, ἰδέες καὶ καταστάσεις, ἐκφυλισμοὶ καὶ ἐξωφρενισμοί, μικρὰ καὶ ἀσήμαντα ἀλλὰ καὶ ἐπικίνδυνα πράγματα, χαλίκια τοῦ αἰῶνος τούτου –μήπως χαλίκι δὲν εἶνε καὶ τὸ περιβόητο ἄτομο τῆς πυρηνικῆς ἐνεργείας;–, προσελκύουν τὸ θαυμασμὸ καὶ τὴ λατρεία τῶν πολλῶν.
Ἂς ἐξετάσουμε βαθειὰ τὸν ἑαυτό μας. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος βοᾷ· Ἀγαπῆστε πάνω ἀπ᾽ ὅλα τὸ Χριστό. Καὶ ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, θαυμαστὴς καὶ μιμητὴς τοῦ ἀποστόλου Παύλου, λέει· «Χριστὸς καὶ ψυχὴ σᾶς χρειάζονται. Αὐτὰ τὰ δύο, ὅλος ὁ κόσμος νὰ πέσῃ ἐπάνω σας, δὲν ἠμπορεῖ νὰ σᾶς τὰ πάρῃ ἐκτὸς καὶ τὰ δώσετε μὲ τὴ θέλησί σας».
(†) ἐπισκόπου Φλωρίνης Αὐγουστῖνου Καντιώτου