Αναστάσιος Βαβούσκος: Ο Ιωάννης Καποδίστριας δεν έκλεισε τελικώς τους ιερούς ναούς

Δρ Αναστάσιος Βαβούσκος

Άρχων Ασηκρήτης της Μ.τ.Χ.Ε.

Πηγές

– Γενική Εφημερίς της Ελλάδος, σε https://drive.google.com/file/d/1MG8kIuEby_Kj77DgENWGRqZdNiJz1oPc/view

– Ιστορική Έκθεσις της εν Πόρω πανώλους κατά τους μήνας Απρίλιον, Μάϊον και Ιούνιον του 1837 και των παρά της Κυβερνήσεως ληφθέντων μέτρων εκδοθείσα κατά τα επίσημα της επί των Εσωτερικών Γραμματείας έγγραφα, και κατ΄ έγκρισιν της Α.Μ. υπό του Καρόλου Βίμπερ Αρχιατρού της Α.Μ., ανωτέρου Ιατροσυμβούλου και Προέδρου του Βασιλικού Ιατροσυνεδρίου, εν Αθήναις, εκ της Βασιλικής Τυπογραφίας, 1837.

– Συλλογή των υγειονομικών νόμων, κανονισμών και λοιπών διαταγμάτων των αφορώντων την υγειονομικήν υπηρεσίαν του Βασιλείου της Ελλάδος, εν Αθήναις, εκ της Βασιλικής Τυπογραφίας, 1845.

Βιβλιογραφία

1. Τρύφωνος Ευαγγελίδου, Ιστορία του Ιωάννου Καποδιστρίου Κυβερνήτου της Ελλάδος (1828-1831), εν Αθήναις, εκδ. Π.Ε. Ζανουλάκης-Βιβλιοπώλης, 1894.

2. Επιστολαί Ιωάννου Καποδίστρια, Κυβερνήτου της Ελλάδος διπλωματικαί, διοικητικαί και ιδιωτικαί, γραφείσαι από 8 Απριλίου 1827 μέχρις 26 Σεπτεμβρίου 1831, Τ. 2, Αθήνησιν, Τύποις Κωνσταντίνου Ράλλη, 1841.

3. Σπυρίδωνος Τρικούπη, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, έκδοσις δευτέρα επιθεωρηθείσα και διορθωθείσα, Τόμος Δ’, εν Λονδίνω εκ της εν τη αυλή του Ερυθρού Άβοντος Τυπογραφίας Ταϋδόρου και Φραγκίσκου, μωξβ΄.

4. Ανδρέα Μάμουκα, Τα κατά την αναγέννησιν της Ελλάδος, ήτοι συλλογήν των περί την αναγεννωμένην Ελλάδα συνταχθέντων πολιτευμάτων, νόμων και άλλων επισήμων πράξεων, από του 1821 μέχρι τέλους του 1832, Τ. ΙΑ΄, Αθήνησιν, εκ του Βασιλικού Τυπογραφείου, 1852.

5. Βασιλείου Ηπίτη, Η πανώλη εις Πόρον και ο Κάρολος Βίμπερ εις την Ελλάδα, εν Αθήναις, εκ της Τυπογραφίας Ν. Παπαδόπουλου, οδός Εύχαρις αριθμός 15, 1837.

     Ευρύτατη διάδοση είχε στο Διαδίκτυο η άποψη, ότι η απόφαση της Κυβερνήσεως, με την οποία ανεστάλησαν οι πάσης φύσεως ιεροπραξίες και λειτουργίες όλων των δογμάτων, δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο για την Ελλάδα. Κατά την άποψη αυτή, «ο πρώτος διδάξας» είναι ο Κυβερνήτης της Ελλάδος Ιωάννης Καποδίστριας, ο οποίος εξέδωσε το Ψήφισμα ΙΕ΄ της 20^ης Αυγούστου του 1828 «Περί υγειονομικών διατάξεων», στο οποίο προβλέπεται:

«Άρθρο 285. Αν περιστάσεως τυχούσης, πόλις τις ή χωρίον είναι ύποπτα λοιμού, συγχρόνως μετά την περιστοίχησίν των υπό υγειονομικής γραμμής, ανάγκη πάσα να ληφθώσιν ευθέως τα εξής μέτρα.

–       Υποχρεούνται οι κάτοικοι να μένουν εις τα ίδια

–       Εμποδίζεται πάσα θρησκευτική τελετή

–       Δεν σημαίνονται οι κώδωνες».

Και το ερώτημα είναι: Τι αληθεύει απ’ όλα αυτά;

Είναι σε όλους γνωστό, ότι ερχόμενος ο Ιωάννης Καποδίστριας στην Ελλάδα, επιθυμούσε την αναβολή της κυοφορούμενης Δ΄ Εθνοσυνελεύσεως, λόγω ελλειπούς προετοιμασίας αυτής. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο Τρύφων Ευαγγελίδης[1]: «Ο Καποδίστριας σκοπών κυρίως την όσον τάχος ελευθέρωσιν της Πελοποννήσου και την επιθεώρησιν του στρατού, απεφάσισε να αναβάλη την κατ’ Απρίλιον σύγκλησιν της Εθνοσυνελεύσεως, εφ’ ω και έγραψε προς το Πανελλήνιον ζητών την γνώμην αυτού περί της αναβολής, ένεκεν της μη προπαρασκευής εντός τριμήνου των αναφορών και των σχετικών νόμων περί ων ήθελεν αποφασίσει η Εθνοσυνέλευσις (2 Απριλίου 1828)».

Το Πανελλήνιον στις 5 Απριλίου απάντησε θετικώς στο αίτημα του Κυβερνήτη, καθόσον[2]: «…του μεταξύ χρόνου εις πολεμικάς προπαρασκευάς καταναλισκομένου, εις την εκδίωξιν των Αράβων εκ της Πελοποννήσου, οίτινες μετέδωκαν την ολεθρίαν πανώλη εις το διαμέρισμα της Γαστούνης, εν Ύδρα και Σπέτσαις και αλλαχού και επαπειλούσαν να διαδοθή και εις άλλα μέρη, άπερεμάστιζεν ο τύφος και η ευφλογία, ως το Ναύπλιον και την Νάξον και εις την καταπολέμησιν αυτής δι’ όλων των δυνατών μέσων, οίον καθαριότητος, καθαρτηρίων, υγειονομικών ζωνών και άλλων αντιμολυσματικών μέσων, άπερ τέως ήσαν άγνωστα εν Ελλάδι».

Συνεπώς, η πανώλη αρχές Απριλίου του 1828 είχε ήδη εκδηλωθεί στην Γαστούνη, στην Ύδρα και στις Σπέτσες και η απόφαση του Πανελληνίου ήταν η καταπολέμησή της και η αντιμετώπισή της με καθαριότητα, καθαρτήρια, υγειονομικές ζώνες και άλλα αντιμολυσματικά μέσα, όχι μέσω του μέτρου της αναστολής των θρησκευτικών τελετών.

Στις 26 Απριλίου, ο Ι. Καποδίστριας επισκέφθηκε τις Σπέτσες και δύο μέρες αργότερα την Ύδρα: «αυτοπροσώπως καταγινόμενος εις τας περί υγειονομίας, ως ιατρός, διατάξεις»[3]. Σποραδικά κρούσματα παρατηρήθηκαν και στην Αίγινα, αλλά υπήρξε έγκαιρη αντιμετώπιση, χωρίς να χρειασθεί η λήψη κάποιου προληπτικού μέτρου[4].

Η εκδήλωση της πανώλης τον Απρίλιο του 1828 αποδεικνύεται και από τις επιστολές, που έστελνε την περίοδο εκείνη ο Ι. Καποδίστριας τόσο σε επιφανείς άνδρες της εποχής όσο και σε συνεργάτες του[5].

Ούτως, στην από 8 Απριλίου 1828 επιστολή, που απέστειλε ο Ι. Καποδίστριας προς το Πανελλήνιον[6], γνωστοποιεί, ότι ήλθε σε γνώση του φήμη, ότι στη νήσο Κω εμφανίσθηκε πανώλη. Αμέσως απέστειλε, όπως γράφει, ως συνεπιτρόπους τον Κ. Ρούφο και τον έμπειρο ιατρό Κ. Καλογερόπουλο, για να διαπιστώσουν τι συνέβαινε και να οργανώσουν τις υγειονομικές αρχές της νήσου. Αλλ’ «αγαθή τύχη ανόσου ευρεθείσης της νήσου», οι συνεπίτροποι επέστρεψαν στην Αίγινα, ο δε Κ. Καλογερόπουλος «…μοι παρέστησε και πόνημα αξιόλογον περί υγειονομικής διατάξεως, οποίας στερούνται οι ταύτης της υπηρεσίας προϊστάμενοι»[7]. Διαπιστώνοντας, λοιπόν, ότι ο Κ. Καλογερόπουλος έχει δίκιο και ότι ούτε η Κυβέρνηση είχε συνειδητοποιήσει την ανυπαρξία τέτοιου νομοθετήματος[8], δίδει εντολή διά της επιστολή στο Πανελλήνιο: «…να εκφήνη εις το επί του εσωτερικού τμήμα το περί τούτου, και να το προσκαλέση εις σύνταξιν διατάγματος, κατασκευαστικού της όλης περί την πολιτείαν υγειονομικής προστασίας…»[9].

Συνεπώς, στις αρχές Απριλίου 1828 δεν υπάρχει ακόμη Υγειονομικός Οργανισμός, που να προβλέπει συγκεκριμένα μέτρα αντιμετωπίσεως πανώλης, πολλώ δε μάλλον αναστολής λειτουργίας ιερών ναών.

FAKE NEWS: Ο Καποδίστριας ΔΕΝ έκλεισε ποτέ τις Εκκλησίες

Γράφτηκε από τον/την Enromiosini.gr. 28/03 20:15

Γράφει ὁ Έξαρχος Γεώργιος, Εκπαιδευτικός

Πολύς λόγος ἔγινε τελευταία γιὰ τὸ δῆθεν κλείσιμο τῶν ναῶν ὅταν ξέσπασε ἡ πανώλη ἐπί Καποδίστρια. Ὁ καθηγητὴς τοῦ ΕΚΠΑ Ἀριστείδης Χατζής, ὁ ὁποῖος ἰσχυρίζεται τὰ ἀνωτέρω, πρίν ἀπό δύο ἡμέρες, βγῆκε σὲ κάποιον τηλεοπτικὸ σταθμὸ καὶ ἔλεγε ἀνιστόρητα πράγματα. Ὑποστήριξε καταρχὰς ὅτι ἡ πανώλη διήρκεσε 1 μὲ 1,5  ἔτος. Πράγμα ἀστεῖο, αφοῦ ὅπως θὰ δοῦμε παρακάτω, ὁ Καποδίστριας γράφει σὲ ἐπιστολὴ του ὅτι κράτησε σχεδὸν τέσσερις μῆνες. Μεταξῦ ἄλλων ἀνιστορήτων εἰπώθηκε στὸν τηλεοπτικὸ σταθμὸ ὅτι ἀδίκως οἱ Ἕλληνες κατηγορούσαν τοὺς τουρκοαιγυπτίους τοῦ Ἰμπραῆμ ὥς ὑπεύθυνους γιὰ τὴν νόσο. Καὶ ὅμως βρίθει ὁ Τύπος τῆς Ἐποχῆς γιὰ τοῦ λόγου τὸ ἀσφαλές. Δὲν εἶναι καθόλου δύσκολο νὰ ἀνατραποῦν ὅλα αὐτὰ καὶ ἄλλα πολλὰ. Ἀρκεῖ νὰ ἀνατρέξει κάποιος στὶς πηγές. Στὸ παρὸν ἄρθρο θὰ καταδειχθεῖ ὅτι ουδέποτε ἐκλεισαν οἱ ἐκκλησίες ἐπὶ Καποδίστρια.

Ὁ Σπυρίδων Τρικούπης στὸ ἔργο του «Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως» περιγράφει τὴν ἀντιμετώπιση τῆς πανώλης ἀπὸ τὸν Κυβερνήτη Ἰ. Καποδίστρια. Ὁ ἴδιος, ὡς Γενικὸς Γραμματέας Ἐπικρατείας ἐκείνης τῆς περιόδου, καθίσταται ἡ πλέον σημαντικὴ πηγὴ, ἀφοῦ εἴχε λάβει μέρος σὲ ὅλα τὰ ὑπουργικὰ συμβούλια καὶ εἶχε ἄμεση ἀνταπόκριση. Μᾶς λέει λοιπὸν ὁ Τρικούπης, ὅτι ἡ πανώλη ἔκανε τὴν ἐμφάνισή της στὴν Ὕδρα στὰ μέσα Ἀπριλίου τοῦ 1828 καὶ λίγο ἀργότερα στὶς Σπέτσες, προτοῦ φθάσει καὶ στὴν Πελοπόννησο. Ἡ διάδοση ἔγινε γρήγορα λόγω τῶν ἀνταλλαγέντων αἰχμαλώτων. Ὁ Καποδίστριας ὁ ὁποῖος ἔμενε στὸ Ναύπλιο, ἀποφάσισε νὰ ἐπισκεφθεῖ ὁ ἴδιος τὴν ‘Ὕδρα καὶ τὶς Σπέτσες, καὶ τὴν 1 Μαΐου πῆγε στὴν Αἴγινα. Ἐκεῖ ἔμεινε 2 ἐβδομάδες ὅπου καὶ ἀναχώρησε στὶς 14 Μαΐου γιὰ τὸν Πόρο μὲ τὸ ἰστιοφόρο τοῦ πολεμικοῦ ναυτικοῦ «Νέλσων»∙ συνέπλευσαν μαζὶ καὶ ἡ γαλλικὴ φρεγάτα  Ἥρα καθὼς καὶ ἡ ἀγγλικὴ Δρυάς. Αὐτὰ ἀναφέρει συνοπτικὰ ὁ Σπυρίδων Τρικούπης, καταλήγοντας πὼς μετὰ ἀπὸ λίγο καιρό, χάρη στὶς ἐνέργειες τῆς Κυβέρνησης, ὁ μολυσμὸς εξαλείφθηκε(1). Ἀπὸ αὐτὰ ποὺ παραθέτει παραπάνω ὁ ἱστορικὸς Τρικούπης, συνάγεται ὅτι δὲν ὑπῆρχε κλείσιμο τῶν ἱερῶν ναῶν, ἀφοῦ δὲν ἀναφέρεται πουθενὰ κάτι τέτοιο.

Μία ἐπίσης πολὺ σημαντικὴ πηγὴ ἀποτελεῖ τὸ δημοσίευμα(2) τῆς ἐφημερίδας «ΕΣΤΙΑ» στὶς 11/03/1879, τὸ ὁποῖο αναφέρεται στὶς λοιμικὲς νόσους τῶν περιόδων 1828 καὶ 1837. Ἐκεῖ λοιπὸν ἀναφέρονται ἀνάμεσα στὰ ἄλλα καὶ τὰ μέτρα ποὺ ἔλαβε ὁ Ἰωαννης Καποδίστριας γιὰ τὴν ἐξάλειψη τῆς πανώλης. Ὅπως διακρίνει εὔκολα ὁ ἀναγνώστης στὴν παραπομπή, δὲν γίνεται πουθενὰ λόγος γιὰ κλείσιμο ναῶν. Καὶ ὅμως ὁ καθηγητὴς Χατζῆς ανέφερε ὅτι τὸ πρῶτο μέτρο τοῦ Καποδίστρια ἦταν νὰ κλείσουν οἱ ἐκκλησίες!

Ὁ Τρικούπης ἦταν ὁ μόνος, ἀπὸ τοὺς σύγχρονους ἱστορικούς τῆς ἐποχῆς ποὺ ἔγραψε γιὰ τὸ ζήτημα. Ἀξιόπιστη ὅμως πηγὴ δὲν θὰ μποροῦσε νὰ εἶναι ἄλλη ἀπὸ τὴν Ἐφημερίδα τῆς Κυβέρνήσεως ἢ «Γενικὴ Ἐφημερὶς τῆς Ἑλλάδος» ὅπως ὀνομαζόταν ἐκείνη τὴν περίοδο. Στὴν Γενικὴ Ἐφημερίδα(3) λοιπὸν ἀναφέρονται ξεκάθαρα ὅλα τὰ μέτρα τὰ ὁποῖα πῆρε ὁ Καποδίστριας ἀπὸ τὴν ἀρχή της πανώλης (Ἀπρίλιος 1828) μέχρι τὴν πλήρη ἐξάλειψή της (Αὔγουστος 1828). Διαβάζοντας κάποιος ὅλα τὰ Φ.Ε.Κ. αὐτῆς τῆς περιόδου, καταννοεῖ ὅτι μέριμνα τοῦ κρατους ἦταν ἡ ἀντιμετώπισή της μὲ ἀπομονώσεις ἀσθενούντων, ἵδρυση καθαρτηρίων, ὑγειονομικὲς ζῶνες καὶ ἄλλα ἀντιμολυσματικά μέσα, ἀλλὰ ὄχι μέσῳ τοῦ κλεισίματος τῶν ἱερῶν ναῶν.

Ὁ Καποδίστριας, ὄντας ὀξυδερκὴς πολιτικός, στέλνει ὁδηγίες πρὸς ἀποφυγὴ τοῦ πανικοῦ, μέσω τοῦ αδελφοῦ τοῦ Βιάρου καὶ τοῦ Κωλέττη, πρὸς τοὺς ἐφόρους Ὕδρας καὶ Σπετσῶν νὰ λάβουν τὰ ἀναγκαῖα μέτρα(4). Ἀνάμεσα στὶς ὁδηγίες τῆς Εγκυκλίου(5) ἀναφέρει ὅτι ὀφείλουν οἱ ἱερεῖς νὰ διατηροῦν Βιβλίο, στὸ ὁποῖο θὰ καταχωρίζονται ἐκτὸς ἀπὸ τὶς κηδεῖες, οἱ βαπτίσεις καὶ οἱ γάμοι. Πάντως ὅλα τὰ μέτρα ποὺ πηρε ὁ Κυβερνήτης εἶχαν καθαρὰ τοπικὸ χαρακτῆρα καὶ ἐφαρμόσθηκαν κατὰ κόρον στὴν Ὕδρα καὶ στὶς Σπέτσες(6) καὶ πιὸ ἐλαστικὰ σὲ περιοχὲς τῆς Πελοποννήσου.

Ἀξιοσημείωτη ὅμως εἶναι καὶ ἡ Πίστη ποὺ δείχνει στὸν Θεὸ ὁ Καποδίστριας ὅταν ξέσπασε ἡ ἐπιδημία, ἀφοῦ ὅπως γράφει ὁ ἴδιος πρὸς τὴν Δημογεροντία Ψαρῶν: «…ὅπως ἡ Θειοτάτη Πρόνοια περιφρουρῆ ὑμᾶς καὶ προστατεύουσα οἰκτιρμόνως μὴ διαλείπη(7)». Μετὰ ἀπὸ σχεδὸν τρεῖς μῆνες, ὅταν εἶχε ἐξαλειφθεῖ ἡ ἀρρώστια, δοξολογεῖ τὸν Θεὸ μέσῳ τῆς Γενικῆς Γραμματείας τῆς Ἐπικρατείας, ἐπειδὴ «ἔπαυσε πλέον πᾶσα ὑποψία μολυσμοῦ(8)».

Τὸ ἔγγραφο ποὺ  παραθέτει ὁ Ἀριστείδης Χατζής, ὡς ἀτράνταχτο ἐπιχείρημα, σὲ ἄρθρο του (protagon.gr),  στὸ οποῖο ὑποστηρίζεται τὸ κλείσιμο τῶν ναῶν ἐπί Καποδίστρια, εἶναι μεταγενέστερο τῆς πανώλης! Τὸ νομοθέτημα αὐτὸ ἀποτελεῖ τὴν μοναδικὴ πηγὴ γιὰ τὸ ὑποτιθέμενο κλείσιμο τῶν ναῶν ἀπὸ τὸν Κυβερνήτη. Σύμφωνα μέ τὸν Ἀνδρεα Μάμουκα (1801-1884), βουλευτῆ τοῦ νεοσυσταθέντος Ἑλληνικοῦ κράτους, τὸ δημοσιευμένο ἀπ’ αὐτὸν κείμενο προέρχεται ἀπὸ δικό του αντίγραφο(9), διότι τὸ πρωτότυπο δὲν βρέθηκε! Ἐκτὸς τῶν ἄλλων ὁ ἴδιος μᾶς πληροφορεῖ ὅτι τὸ νομοθέτημα αὐτὸ δὲν δημοσιεύθηκε ποτὲ στὴν Γενικὴ Ἐφημερίδα!!! Γεγονὸς ποὺ γίνεται ἀντιληπτὸ ἄν ἀνατρέξουμε στὸ ΦΕΚ τῆς ἐποχῆς.

Ὁπότε ἐδῶ ἔχουμε τρία τινά. Πρῶτον δὲν ξέρουμε ἂν ὄντως εἶναι ἀληθὲς ὡς ἔγγραφο αὐτὸ τὸ νομοθέτημα, διότι δὲν ὑπάρχει ἡ πρωτογενὴς πηγὴ ποὺ νὰ τὸ ἀποδεικνύει, παρὰ μόνο ὡς ἀντίγραφο στὸ σπίτι κάποιου βουλευτῆ. Δεύτερον, ἔχει ἰσχὺ αὐτὸ τὸ «νομοθέτημα» ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ δὲν δημοσιεύθηκε στὴν Γενικὴ Ἐφημερίδα; Ὅπως γνωρίζουμε, ἕνας νόμος τίθεται σὲ ἰσχὺ μὲ τὴν δημοσίευση του. Τρίτον καὶ σημαντικότερον. Τὸ νομοσχέδιο αὐτό, σύμφωνα πάντα μὲ τὸν Μάμουκα, συζητήθηκε καὶ ψηφίσθηκε σχεδὸν ἕνα χρόνο μετὰ τὴν παρέλευση τῆς νόσου, στὴν Δ΄ Ἐθνοσυνέλευση τοῦ Αργους, ἡ ημερομηνία ὅμως εἶναι προγενέστερη. Ἄρα, δὲν εὐσταθεῖ ὁ ἰσχυρισμός, ὅτι ὁ Ι. Καποδίστριας ἔκλεισε τοὺς ἱεροὺς ναοὺς κατὰ τὴν πανώλη τοῦ 1828 βάσει αὐτοῦ τοῦ Ψηφίσματος ἀφοῦ ὅλα συζητήθηκαν(;) καὶ ψηφίστηκαν(;) μετὰ ἀπὸ ἕνα χρόνο!

Κλείνοντας, εἶναι ἐπιεικῶς ἀπαραδεκτο νὰ «χρησιμοποιεῖς» κάποιον, εἰδικὰ ὅταν αὐτὸς εἶναι ὁ ἐθνομάρτυς Ἰωάννης Καποδίστριας, γιὰ νὰ ἐπιχειρηματολογήσεις ὑπὲρ τοῦ κλεισιματος τῶν ἱερῶν ναῶν καὶ κατ’ ἐπέκταση τὴν ἀποχὴ ἀπὸ τὸν ἐκκλησιασμὸ καὶ τὴν Θεία Κοινωνία. Ὁ ἴδιος ὁ Καποδίστριας, ὅταν τὸν παρώτρυναν νὰ μὴν εκκλησιασθεῖ λόγω τοῦ ὅτι ὑπῆρχαν βάσιμες ὑποψίες γιὰ τὴν δολοφονία του ἀπάντησε: «Δὲν γινεται νὰ χάσω τὴν Θ. Λειτουργία γιὰ κανένα λόγο!»

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

1 Ἐγκυκλιος, Σπυρίδωνος Τρικούπη, Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως, ἔκδοσις δευτέρα ἐπιθεωρηθεῖσα καὶ διορθωθεῖσα, Τόμος Δ’, ἐν Λονδίνῳ ἐκ τῆς ἐν τῇ αὐλῇ τοῦ Ἐρυθροῦ Άβοντος Τυπογραφίας Ταϋδόρου καὶ Φραγκίσκου, μωξβ΄, σελ. 273-274.

2

3 https://drive.google.com/file/d/1MG8kIuEby_Kj77DgENWGRqZdNiJz1oPc/view

4 Ἐπιστολαί, Ἐπιστολή τῆς 14 Μαΐου 1928 πρὸς τὸν Βιάρο Καποδίστρια καὶ Ἰ. Κωλέττη, σελ. 90-92.

5 Γενική Ἐφημερίς τῆς Ελλάδος, άρ. 45 ἔτος Γ΄/23.6.1828, σελ. 185-186

6 Γενική Ἐφημερίς τῆς Ελλάδος, άρ. 45 ἔτος Γ΄/23.6.1828, σελ. 186

7 Ἐπιστολαί, Ἐπιστολή πρὸς τὴν Δημογεροντία Ψαρῶν, σελ. 56

8 Γενική Εφημερίς τῆς Ελλάδος, ἀρ. 65 ἔτος Γ΄/5.9.1828, σελ. 269

9 Ἀνδρέα Μάμουκα, Τὰ κατὰ τὴν αναγέννησιν τῆς Ἑλλάδος, ἤτοι συλλογήν τῶν περὶ τὴν ἀναγεννωμένην Ἑλλάδα συνταχθέντων πολιτευμάτων, νόμων καὶ ἄλλων ἐπισήμων πράξεων, ἀπὸ τοῦ 1821 μέχρι τέλους τοῦ 1832, Τ. ΙΑ΄, Ἀθήνησιν, ἐκ τοῦ Βασιλικοῦ Τυπογραφείου, 1852

Θεία Κοινωνία καί ἀρρώστιες

Ὁ ἄρτος καί ὁ οἶνος μπορεῖ νά μετουσιώνονται σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ, ὅμως δέν χάνουν τίς φυσικές τους ἰδιότητες. Ὁ  ἄρτος, πού ἔγινε Σῶμα Χριστοῦ, μπορεῖ νά χαλάσει, νά μουχλιάσει, ὅπως ἀκριβῶς γίνεται καί μέ τό κοινό ψωμί, καί ἄς εἶναι Σῶμα Χριστοῦ!

Παρόλο αὐτό,  ἡ μέχρι τώρα πράξη τῆς Ἐκκλησίας ἔχει δείξει, ὅτι ἡ Θ. Κοινωνία, μπορεῖ νά ἔχει τίς φυσικές ἰδιότητες πού ἔχει τό ψωμί καί τό κρασί, ὅμως δέν μεταδίδει ἀρρώστιες. Ἀπόδειξη σ’ αὐτό, εἶναι οἱ Ἱερεῖς μας πού λειτουργοῦσαν στά Σανατόρια, στά Λεπροκομεῖα,  Σπιναλόγκα, κ.λ.π.,  (καί ὄχι μόνο)  οἱ ὁποῖοι «κατέλυαν» τήν Θ. Κοινωνία, χωρίς νά «κολλήσουν» ἀρρώστιες.

Ὅμως, μπορεῖ νά γίνει τό ἄλλο: Ἡ Θ. Κοινωνία νά  γίνει ἡ ἴδια ἀρρώστια σ’ ὅσους μεταλαμβάνουν ἀναξίως! Στήν κοινωνία τῶν νεοφώτιστων χριστιανῶν τῆς Κορίνθου,  γίνονταν πράγματα, πού σκόρπιζαν τόν πανικό! Πολλοί χριστιανοί, ἐνῶ ἦταν καλά, ξαφνικά  ἀρρώσταιναν καί πέθαιναν!  Ἔγραψαν στόν Ἀπόστολο Παῦλο νά τούς ἐξηγήσει γιατί αὐτή ἡ συμφορά…!

Τούς ἀπάντησε: Ὅλα αὐτά τά παθαίνετε, ἐπειδή κοινωνᾶτε ὅπως, ὅπως, χωρίς νά ἐξετάζετε καλά τόν ἑαυτό σας!  (Α΄Κορ.11,28). «Ἔτσι ἐξηγεῖται γιατί ἔχετε ἀνάμεσά σας  πολλούς ἐλαφρά καί βαριά ἀρρώστους, καθώς καί ἀρκετούς θανάτους» (Α΄Κορ.11,30). Καί  ὁ Παῦλος δέν ἀπευθυνόταν σέ πόρνους, σέ μοιχούς κ.λ.π., ἀλλά σέ χριστιανούς πού ἔπεφταν σέ «συγγνωστά» ἁμαρτήματα (θυμό, ὀργή, κατάκριση), καί ὅμως ἐπειδή κοινωνοῦσαν «ὅπως, ὅπως», πολλοί ἀρρώσταιναν καί πέθαιναν!  «Ὅταν ἀκούσεις (σχολιάζει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος)  ὅτι τυχαίνουν ἀρρώστιες,  ἐπιβουλές, συμφορές, πένθη, θάνατοι, νά ξέρετε ὅτι ὅλα αὐτά γίνονται,  γιατί οἱ ἄνθρωποι προσέρχονται ἀναξίως στή Θ. Κοινωνία!»  (Α΄πρός   Τιμόθεον  Ε΄   P.G. 62: 529 & περί Ἀκαταλήπτου ΣΤ΄.  P.G. 48: 749

Ἰσχύει καί τό ἀντίστροφο: Ὅποιος κοινωνεῖ ἄξια, καί κορονοϊό νά ἔχει,  μπορεῖ νά γίνει καλά! Ἔχουμε παραδείγματα, πού ἄνθρωποι ἦταν βαρύτατα ἀσθενεῖς  καί μέ τή  μεταλαβιά ἔγιναν καλά…!  Γι’αὐτό ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὡς καλός πνευματικός πατέρας, ἔλεγε στά πνευματικά του τέκνα: » ὅταν πρόκειται νά κοινωνήσετε,  νά καθαρίζετε πρῶτα καλά τόν ἑαυτόν σας  ἐπί πολλές ἡμέρες»(Περί Ἀκαταλήπτου  ΣΤ΄.  P.G. 48:  755), ὥστε νά κοινωνεῖτε ἄξια.

Ἄς μήν ξεχνᾶμε ὅτι  «εἰς ὑγείαν ψυχῆς καί σώματος»  εἶναι καί ὁ «Ἁγιασμός» (ὁ ὁποῖος ἐν ἀντιθέσει μέ τήν Θ. Κοινωνία, δέν χαλάει ποτέ…!).   Ὁ Ἅγιος Λουκᾶς ὁ Συμφερουπόλεως, διάσημος γατρός   ἔλεγε:  «Τώρα σᾶς μιλάω σάν γιατρός, καί ὄχι σάν παπᾶς. Ἄν θέλετε τήν ὑγειά σας, νά πίνετε κάθε μέρα Ἁγιασμό!».

Αρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη

Αναστάσιος (22-03-2020)

ΘΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΙΕΡΩΝ ΣΚΕΥΩΝ!

Ο σχολιασμός του ΚΗ΄ Κανόνα της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου από τον άγιο Νικόδημο τον αγιορείτη.

Τις ημέρες αυτές, με αφορμή τη γενική αναστάτωση γύρω από τον κορονοϊό, προκλήθηκε συζήτηση ανάμεσα στα άλλα και για το αν θα πρέπει η διοίκηση της Εκκλησίας να τοποθετηθεί διαφορετικά ως προς τον τρόπο της μετάδοσης των αχράντων μυστηρίων. Ακούστηκαν διάφορες θέσεις οι οποίες δεν είναι της παρούσης να σχολιαστούν. Ασφαλώς και δεν έχω την ψευδαίσθηση ότι παίζουν κάποιο ρόλο τα όσα λέγονται και προτείνονται, ιδίως όσα εξ’ αυτών προέρχονται από τον ευρύτερο δημοσιογραφικό και πολιτικό χώρο. Βέβαια, ακόμη και οι φερόμενες ως θεολογικές προτάσεις, είναι γεγονός ότι ανακυκλώνονται σε μια βάση άγονης, εσωτερικής κατανάλωσης, με μηδενικές επιδράσεις ευτυχώς στο εκκλησιαστικό σώμα.

Θα ήθελα να αναφερθώ συγκεκριμένα σε ένα κείμενο που κυκλοφόρησε υπό δύο μορφές και περιέχει σχολιασμό του αγίου Νικοδήμου στον 28ο Κανόνα της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου. Προφανώς η δεύτερη μορφή του κειμένου αντιγράφει άκριτα τα συμπεράσματα της πρώτης. Γενικότερα δεν θα πρέπει τα κείμενα να μελετώνται έξω από την ιστορική τους συνάφεια και το πνεύμα των κανόνων, διότι υπάρχει σαφής κίνδυνος παρερμηνείας. Εκτιμώ ότι η αποκοπή του σχολίου από τη συνάφεια του ερμηνευόμενου κανόνα καταλήγει σε προφανή παρερμηνεία του γράμματος και του πνεύματος του αγίου Νικοδήμου. Πιο συγκεκριμένα, στο κείμενο που κυκλοφόρησε πρωτογενώς, υπάρχει το συμπέρασμα του συντάκτη, ότι ο άγιος Νικόδημος προτρέπει τους ιερείς και τους Αρχιερείς να μεταλαμβάνουν τους ασθενείς που έπασχαν από πανώλη, από ξεχωριστό άγιο ποτήριο.

Το σκεύος αυτό, μετά τη χρήση του συν τη λαβίδα, πρέπει να πλένεται με ξύδι, το οποίο εν συνεχεία θα ρίχνεται στο χωνευτήρι του ναού. Οπότε με το δεδομένο αυτό και μάλιστα ερανισμένο από την εκκλησιαστική παράδοση, υποστηρίζεται με υποβόσκοντα τρόπο, η δυνατότητα μετάδοσης ιών μέσω της θείας κοινωνίας, πράγμα το οποίο έκανε τον άγιο Νικόδημο να επικαιροποιήσει τη λειτουργική πρακτική και να προτείνει απολυμαντικά μέτρα υγιεινής των ιερών σκευών. «Με άλλα λόγια οι ασθενείς από πανώλη δεν κοινωνούν από το κοινό άγιο ποτήριο, αλλά σε ξέχωρο σκεύος, στο οποίο δεν γίνεται κατάλυση από τον ιερέα και απλώς πλένεται με ξύδι. Άραγε γιατί αυτή η πρακτική; Δεν είναι προληπτική και αποτρεπτική;» (sic). Αυτό είναι το συμπέρασμα της συγκεκριμένης ανάγνωσης του αποκομμένου σχολίου. Θα ήθελα ως εκ τούτου να παρουσιάσω μία άλλη οπτική μέσα στη συνάφεια των σχετικών κανόνων.

Ο κη΄ κανόνας της Πενθέκτης έρχεται να επαναλάβει το περιεχόμενο των γ΄ και δ΄ αποστολικών κανόνων. Οι κανόνες αυτοί αναφέρονται στην απαγόρευση της προσκομιδής διαφορετικών υλικών και καρπών για την τέλεση της αναίμακτης θείας ευχαριστίας πέραν των διατεταγμένων. «Εἴ τις ἐπίσκοπος, ἢ πρεσβύτερος, παρὰ τὴν τοῦ Κυρίου διάταξιν τὴν ἐπὶ τῇ θυσίᾳ, προσενέγκῃ ἕτερά τινα ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον, ἢ μέλι, ἢ γάλα, ἢ ἀντὶ οἴνου σίκερα ἐπιτηδευτά, ἢ ὄρνεις ἢ ζῶά τινα, ἢ ὄσπρια, παρὰ τὴν διάταξιν, καθαιρείσθω· πλὴν νέων χίδρων, ἢ σταφυλῆς, τῷ καιρῷ τῷ δέοντι. Μὴ ἐξὸν δὲ ἔστω προσάγεσθαί τι ἕτερον πρὸς τὸ θυσιαστήριον, ἢ ἔλαιον εἰς τὴν λυχνίαν, καὶ θυμίαμα τῷ καιρῷ τῆς ἁγίας προσφορᾶς» (γ΄ αποστολικός)[1]. Όλα τα υπόλοιπα, είτε αυτά αποτελούν τις απαρχές των καρπών, είτε προσφέρονται ως δώρα, θα μένουν εκτός του ιερού θυσιαστηρίου και εκεί θα ευλογούνται.

Στο ίδιο πνεύμα έρχεται ο κη΄ της Πενθέκτης[2], να επαναλάβει την ίδια απαγόρευση για γενόμενη πρακτική κατά την οποία «επρόσφεραν μερικοί επάνω εις την αγίαν τράπεζαν σταφύλια, τα οποία ενόνοντες οι ιερείς με τα άχραντα μυστήρια, εμετάδιδαν και τα δύω ομού εις τον λαόν, δια τούτο προστάζει ο παρών Κανών, από του νυν και εις το εξής να μη κάμνη τούτο κανένας ιερεύς, αλλά την μεν αγίαν Κοινωνίαν να μεταδίδη μονάχην εις τους αξίους, δια ζωοποίησιν και άφεσιν των αμαρτιών τους, τα δε σταφύλια, ως πρωτοφανήσιμα να ευλογή με ευχήν ξεχωριστήν και να τα μεταδίδη μέσα εις τον λαόν προς ευχαριστίαν του Θεού, όπου δίδει τους τοιούτους καρπούς, διά μέσου των οποίων τρέφονται και αυξάνουν τα σώματά μας»[3].

Ο άγιος Νικόδημος ερμηνεύει τον εν λόγω κανόνα και πέραν της ερμηνείας, θέλοντας να αναφερθεί διορθωτικά σε σύγχρονή του λανθασμένη λειτουργική πρακτική, αξιοποιεί αυτή την αφορμή και παραθέτει το εξής σχόλιο: «Όθεν και Ιερείς και Αρχιερείς πρέπει εν καιρώ πανώλης να μεταχειρίζονται τρόπον εις το να μεταλαμβάνουν τους ασθενούντας, ός τις να μη παραβαίνει τον Κανόνα τούτον, ουχί βάλλοντες μέσα εις σταφίδα τον άγιον Άρτον, αλλά είς τι αγγείον ιερόν, και εκείθεν να τον λαμβάνουν, ή οι μόρται, ή οι ασθενείς, δια λαβίδος. Το δε αγγείον συν τη λαβίδι να βάνεται εις ξύδι, και το οξύδι να ρίπτηται εις το χωνευτήριον, ή με όποιον άλλον τρόπον δυνηθώσιν ασφαλέστερον και κανονικόν»[4]. Καταρχάς να ξεκαθαριστεί ότι ο σχολιασμός του αγίου Νικοδήμου αναφέρεται στην έκτακτη μετάληψη ασθενών η οποία λαμβάνει χώρα όχι στο πλαίσιο της θείας λειτουργίας εντός του ναού, αλλά εκτός αυτού και σε απρογραμμάτιστες χρονικές στιγμές, στις γνωστές περιπτώσεις, κατά τις οποίες ο ιερέας λαμβάνει εκ του αρτοφορίου τμήμα από τον αποξηραμένο προηγιασμένο άρτο της Μ. Πέμπτης και τον μεταφέρει στους κλινήρεις ή εν γένει αδύναμους να προσέλθουν στην κοινή θεία ευχαριστία[5]. Κατά συνέπεια, σε κάθε περίπτωση είναι άστοχη η χρησιμοποίηση του συγκεκριμένου σχολίου προκειμένου να υποστηριχθεί η λήψη μέτρων για τη μη εξάπλωση μεταδιδόμενων νοσημάτων μέσω της θείας κοινωνίας, τελουμένης της θείας ευχαριστίας. Ο άγιος Νικόδημος προφανώς έχει στο μυαλό του ιερωμένους οι οποίοι ένεκα ολιγοπιστίας, δεν κοινωνούσαν τους ασθενείς της πανώλης κατά τον συνήθη τρόπο, αλλά αφού μετέβαιναν στις οικίες τους ή σε ιατρικούς χώρους όπου ήταν απομονωμένοι, τοποθετούσαν τον προηγιασμένο άρτο (Σώμα και Αίμα Χριστού) εντός σταφίδας, την οποία και έδιδαν στους ασθενείς, προκειμένου να αποφύγουν την οποιαδήποτε επαφή μεταξύ αυτών και των ιερών σκευών. Σε αυτούς λοιπόν τους ιερείς και αρχιερείς οι οποίοι ανεμείγνυαν και άλλα υλικά στη θεία κοινωνία (σταφίδα εν προκειμένω), κατά παράβαση των όσων όριζαν οι ανωτέρω κανόνες, προτρέπει να μεταλαμβάνουν τους ασθενείς αποκλειστικά και μόνο με τον συνήθη τρόπο δια της λαβίδας, οικονομώντας την ολιγοπιστία τους, με το να πλένουν έπειτα οι ίδιοι τα εν λόγω ιερά σκεύη με ξύδι, ώστε να καταπραΰνεται ο γενόμενος λογισμός τους. Αν ο άγιος Νικόδημος είχε μικροφοβικές τάσεις, παρόμοιες με κάποιους συγχρόνους μας σχετικά με το άγιο ποτήριο, είναι βέβαιο ότι η τακτική της απολύμανσης θα γενικευόταν και δεν θα την συγκεκριμενοποιούσε στους ολιγόπιστους ιερείς που χρησιμοποιούσαν σταφίδα. Μάλιστα θα περιελάμβανε εκτενή ανάλυση και δεν θα περιοριζόταν σε ένα ολιγόστιχο σχόλιο. Οπότε γίνεται κατανοητό, ότι το κέντρο βάρους των όσων αναφέρει ο άγιος Νικόδημος δεν είναι η μετάδοση των μυστηρίων από ξεχωριστό ποτήριο και η μετέπειτα απολύμανσή τους όπως λανθασμένα σχολιάστηκε, αλλά η μη ανάμιξη πρόσθετων καρπών ή άλλων υλικών με τη θεία κοινωνία. Είναι σαφές ότι επιχειρεί να τονίσει τη μετάληψη των ασθενών με τον καθιερωμένο τρόπο προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι αυτοσχεδιαζόμενες, αντικανονικές πρακτικές κάποιων συγκεκριμένων ιερέων. Προς τούτο συμμαρτυρεί και η ακροτελεύτια πρόταση «ή με όποιον άλλον τρόπον δυνηθώσιν ασφαλέστερον και κανονικόν». Υπενθυμίζει δηλαδή στους ολιγογράμματους και ολιγόπιστους λειτουργούς, το πλαίσιο της κανονικότητας. Ο άγιος Νικόδημος όντας εμβριθής γνώστης και συστηματικός μελετητής και ερμηνευτής των ιερών κανόνων, γνωρίζει άριστα το κανονικό πλαίσιο της τέλεσης και μετάδοσης των μυστηρίων, πράγμα το οποίο επιδιώκει να μεταδώσει με τα σχόλιά του, συνδέοντάς το με τη σύγχρονή του πραγματικότητα και τις γενόμενες πρακτικές.

Συμπερασματικά, επ’ ουδενί λόγο ο άγιος Νικόδημος διακατέχεται από αμφιβολίες και φοβίες σχετικά με ενδεχόμενη μετάδοση ασθενειών μέσω της θείας κοινωνίας. Η παράδοση της Εκκλησίας της οποίας γνήσιος φορέας είναι εν προκειμένω το καύχημα του αγιορείτικου μοναχισμού, επιβεβαιώνει την αντίθετη θέση. Μάλιστα, ακόμη και στη σύγχρονη πρακτική των ιερέων, η οποιαδήποτε πλύση των ιερών σκευών μετά τη θεία κοινωνία εκφράζει αποκλειστικά το χαρακτήρα της ευσέβειας, ώστε να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να έχει απομείνει έστω και ελάχιστο τμήμα των αχράντων μυστηρίων, και κανένας λόγος δεν έγινε ποτέ στη βάση της πιθανότητας μετάδοσης ασθενειών. Όλα τα ανωτέρω, επιχειρούν απλώς την αποκατάσταση της αλήθειας μέσω της συστηματικής και όχι επιφανειακής προσέγγισης της κειμενικής μας παράδοσης.

---

[1] Αγαπίου Ιερομονάχου και Νικοδήμου μοναχού, Πηδάλιον της νοητής νηός της μίας αγίας καθολικής και αποστολικής των ορθοδόξων Εκκλησίας, εκδ. Αστήρ, Αθήναι 1957, σελ. 4.

[2] Αγαπίου Ιερομονάχου και Νικοδήμου μοναχού, Πηδάλιον, σελ. 243: «Ἐπειδὴ ἐν διαφόροις ἐκκλησίαις μεμαθήκαμεν, σταφυλῆς ἐν τῷ θυσιαστηρίῳ προσφερομένης κατά τι κρατῆσαν ἔθος, τοὺς λειτουργοὺς ταύτην τῇ ἀναιμάκτῳ τῆς προσφορᾶς θυσίᾳ συνάπτοντας, οὕτως ἅμα τῷ λαῷ διανέμειν ἀμφότερα, συνείδομεν, ὥστε μηκέτι τοῦτό τινα τῶν ἱερωμένων ποιεῖν, ἀλλ’ εἰς ζωοποίησιν, καὶ ἁμαρτιῶν ἄφεσιν, τῷ λαῷ τῆς προσφορᾶς μόνης μεταδιδόναι· ὡς ἀπαρχὴν δὲ τὴν τῆς σταφυλῆς λογιζομένους προσένεξιν, ἰδικῶς τοὺς ἱερεῖς εὐλογοῦντας, τοῖς αἰτοῦσι ταύτης μεταδιδόναι, πρὸς τὴν τοῦ δοτῆρος τῶν καρπῶν εὐχαριστίαν, δι’ ὧν τὰ σώματα ἡμῶν, κατὰ τὸν θεῖον ὅρον, αὔξει τε καὶ ἐκτρέφεται. Εἴ τις οὖν κληρικὸς παρὰ τὰ διατεταγμένα ποιήσοι, καθαιρείσθω».

[3] Αγαπίου Ιερομονάχου και Νικοδήμου μοναχού, Πηδάλιον, σελ. 243.

[4] Ό. π.

[5] Διευκρινίζεται επίσης για όσους τυχόν δεν γνωρίζουν, επειδή οι περιπτώσεις αυτές προκύπτουν ανά πάσα ώρα και στιγμή (πρωί, μεσημέρι, βράδυ), και ο ιερέας δεν είναι πάντοτε σε θέση να καταλύσει, χρησιμοποιεί την απαραίτητη ποσότητα της μετάληψης και το υπόλοιπο, αν περισσέψει, το τοποθετεί χωρίς να το καταλύσει εντός του αρτοφορίου άνωθεν της αγίας τραπέζης.

Βασίλειος Τουλουμτσής

aktines.blogspot.com 15/03/2020

Επιτρέπεται το κλείσιμο των εκκλησιών;

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Διονύσιος Ε΄ (1887-1891) βρισκόταν σε έντονη αντιπαράθεση με τον Σουλτάνο, γιατί ο Σουλτάνος «περιέκοβε» τα προνόμια του Πατριαρχείου και άλλα πολλά.

Και ο Σουλτάνος ήταν αδιάλλακτος! Πως αντέδρασε ο Πατριάρχης; Έδωσε εντολή (1890) να κλείσουν όλες οι εκκλησίες!

Δηλαδή, με εντολή του (!) δεν επιτρεπόταν η τέλεση της Θ. Λειτουργίας ή οποιασδήποτε ιεροπραξίας!

Εις ένδειξη πένθους για την επικρατούσα κατάσταση! (Κ. Φωτιάδης, Οι εξισλαμισμοί της Μικράς Ασίας και οι κρυπτοχριστιανοί του Πόντου, Θεσ/νίκη, 1993, σελ. 413).

Άρα, λοιπόν, όταν υπάρχει λόγος , οι εκκλησίες μπορεί να κλειδωθούν! Και η πανδημία είναι λόγος σοβαρός!

Άλλωστε, ο Π΄ Κανόνας της Πενθέκτης «τιμωρεί» τους πιστούς, λαικούς ή κληρικούς, που επί τρεις συνεχόμενες Κυριακές λείπουν από την εκκλησία, χωρίς σοβαρό λόγο.

Άρα, όταν υπάρχει λόγος σοβαρός, μπορεί να λείπουν και τρεις και παραπάνω Κυριακές. Και πάλι: Η πανδημία είναι λόγος σοβαρός!

Ναί! Οι πατέρες μας, οι παππούδες μας, σε περιπτώσεις πανδημίας (χολέρας, κ.λ.π.), κατέφευγαν στην εκκλησία. Όμως, ποιοί; Όσοι ήταν υγιείς. Οι άρρωστοι ήταν σε απομόνωση!

Όμως, σήμερα δεν ξέρουμε ποιος έχει και ποιος δεν έχει τον «κορωνοϊό», γι’αυτό όλοι θα πρέπει να μπούμε σε καραντίνα, γιατί να μην γίνουμε ανθρωποκτόνοι…!

Λένε: «Αν έχεις πίστη δεν παθαίνεις τίποτε». Και ποιος έχει πίστη; Ποιος πιστός τολμά να επισκεφθεί αυτούς που νοσηλεύονται από κορωνοϊό, χωρίς μάσκα και τα σχετικά; Ποιος;

Λένε πάλι: «Η τελεία αγάπη έξω βάλλει τον φόβον». (1 Ιω. 4:18). Όχι απλά η αγάπη, αλλά η τελεία αγάπη.

Όποιος έχει τέτοια αγάπη, πρώτα σκέπτεται τον άλλο, και μετά τον εαυτόν του! Πρώτα δηλαδή φροντίζει να μην αρρωστήσει ο άλλος και μετά ο εαυτός του. Λοιπόν; Ποιος έχει τέτοια, τελεία αγάπη;

Άρα ο φόβος υπάρχει σ’ όλους, και σ’αυτούς που λένε ότι δεν φοβούνται…

Λένε: «Θα μας προστατεύσει ο Θεός». Πως το έχουν σίγουρο; Θα πρέπει να καταλάβουμε, όπως έλεγε ένας Γέροντας, «δεν έχουμε τον Θεό στο τσεπάκι μας!».

Ας εντείνουμε τις προσευχές μας προς τον πανάγαθο και παντοδύναμο Θεό, ώστε να προστατεύσει το έθνος μας και τον κόσμο ολόκληρο από αυτόν τον «πειρασμό».

 

Αρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη

Romfea.gr (17-03-2020)