Ένας Στρατηγός Άγιος
Στό θέατρο, ἀγαπητοί μου, στό θέατρο τῶν ἡρώων καί τῶν μαρτύρων τοῦ Χριστιανισμοῦ ἐμφανίζεται τώρα ἕνας ἅγιος, πού προέρχεται ἀπό τό στρατό, γιά νά ἀποδειχθῆ ὅτι καί στρατιῶτες ἀκόμα καί ἀξιωματικοί μποροῦν νά ἁγιάσουν καί νά γίνουν μέτοχοι τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν. Ὁ ἅγιος πού θά προβάλουμε στήν ὁμιλία αὐτή εἶνε ὁ ἅγιος Εὐστάθιος ὁ Πλακίδας, πού τήν ἱερή του μνήμη γιορτάζει ἡ ὀρθόδοξος Ἐκκλησία στίς 20 Σεπτεμβρίου.
Ὁ ἅγιος Εὐστάθιος γεννήθηκε στήν πρωτεύουσα τοῦ κόσμου, τή Ρώμη, τό τέλος τοῦ πρώτου αἰῶνος μετά Χριστόν. Νέος κατετάγη στό ρωμαϊκό στρατό καί χάρι στίς ἱκανότητές του ἔφθασε μέχρι τό βαθμό τοῦ στρατηγοῦ καί διακρίθηκε σέ πολλές μάχες. Ἦταν ἔγγαμος. Εἶχε ἐκλεκτή γυναίκα, τήν Τατιανή, καί δύο παιδιά. Δόξες, πλούτη καί μεγαλεῖα ἦταν στό σπίτι του. ‘Αλλά τί νά τά κάνη κανείς ὅλα αὐτά, ὅταν λείπη ἡ πίστις στό Χριστό; Καί ὁ στρατηγός Πλακίδας, ὅπως λεγόταν πρίν νά βαπτισθῆ, ὡς πρός τή θρησκεία ἦταν εἰδωλολάτρης ὁ ἴδιος καί ἡ οἰκογένειά του καί ζοῦσαν μέσ’ στό φοβερό σκοτάδι τῆς πλάνης. ‘Αλλ’ ὁ Πλακίδας δέν ἔμεινε σ’ ὅλη του τή ζωή στήν πλάνη. Πίστεψε στό Χριστό. Πώς;
Μιά μέρα ὁ Πλακίδας εἶχε βγῆ στό δάσος γιά κυνήγι. Ἐκεῖ πού κυνηγοῦσε παρουσιάστηκε μπροστά του ἕνα μεγάλο ὄμορφο ἐλάφι, πού τόν κοίταζε στά μάτια. Προσπάθησε νά τό πλησίαση καί νά τό πιάση ζωντανό. Ἄν καί τό κυνηγοῦσε καβάλλα στ’ ἄλογό του, δέν μποροῦσε νά τό πλησιάση. Καί κάποια στιγμή τό ἐλάφι πήδηξε ἕνα γκρεμό καί βρέθηκε στό ἀπέναντι μέρος. Τό ἄλογο τοῦ Πλακίδα ἦταν ἀδύνατο πιά νά προχωρήση. Ξαφνικά ὁ Πλακίδας βλέπει ἀνάμεσα στά κέρατα τοῦ ἐλαφιοῦ ἕνα σταυρό, πού ἔλαμπε σάν τόν ἥλιο, καί ἄκουσε φωνή: – Γιατί, Πλακίδα, μέ καταδιώκεις; Ἐγώ εἶμαι ὁ Χριστός. Καί ἐπειδή ἔχεις καλή διάθεσι, γι’ αὐτό ἐμφανίζομαι μπροστά σου, γιά νά σέ συλλάβω στά δίχτυα τῆς φιλανθρωπίας μου. Πρέπει νά γνωρίσης τήν ἀλήθεια καί νά πάψης νά λατρεύης τά εἴδωλα, τά κουφά καί ἀναίσθητα…
Ὕστερα ἀπ’ τό ὅραμα αὐτό ὁ Πλακίδας πίστεψε, βαπτίσθηκε καί ὠνομάστηκε Εὐστάθιος. Μαζί του βαπτίσθηκαν ἡ σύζυγός του καί τά παιδιά του. Ἡ Τατιανή ὠνομάσθηκε Θεοπίστη καί τά παιδιά του ‘Αγάπιος καί Θεόπιστος. Ἦταν πιά μιά χριστιανική οἰκογένεια. Ἄκουσε δέ καί φωνή ἀπό τόν οὐρανό, πού τόν προειδοποιοῦσε, ὅτι πολλές θλίψεις θά δοκιμάση, ἀλλά ὁ Κύριος θά τόν δοξάση.
Δέν πέρασε πολύς καιρός καί νά οἱ θλίψεις καί οἱ πειρασμοί ἦρθαν ὁ ἕνας πάνω στόν ἄλλο. Νομίζει κανείς πώς διαβάζει Ἰώβ διαβάζοντας τή ζωή τοῦ Εὐσταθίου. Πρῶτος πειρασμός: οἱ ὑπηρέτες του προσβλήθηκαν ξαφνικά ἀπό ἀρρώστια καί πέθαναν ὅλοι. Δεύτερος πειρασμός: Τά ἄλογα καί τά ζῶα του ψόφησαν ὅλα. Τρίτος πειρασμός: Κλέφτες μπῆκαν στό ἀρχοντικό του ὅταν ἐκεῖνος ἔλειπε κι ἔκλεψαν ὅλα τά ὐπάρχοντά του. Καί ἐνῶ πρῶτα ἦταν ὁ πιό εὐκατάστατος, ἔγινε φτωχός καί ἀξιοδάκρυτος.
Σ’ αὐτή τήν κατάστασι πού ἦρθαν ἡ Θεοπίστη τοῦ εἶπε: – Τί καθόμαστε πιά στόν τόπο αὐτό καί εἴμαστε τό ὄνειδος τοῦ κόσμου; Νά φύγουμε, νά πᾶμε σ’ ἄλλο μέρος, γιά νά μή μᾶς γνωρίζουν… Ὁ ἅγιος δέχτηκε καί ξεκίνησαν νά πᾶνε μακριά, στά Ἱεροσόλυμα. ‘Αλλά στό ταξίδι νέοι πειρασμοί τόν βρῆκαν. Ἡ γυναίκα του ἔπεσε αἰχμάλωτη σέ βαρβαρικά χέρια. Τά δύο παιδιά του, ἐνῶ μέ μεγάλη προσπάθεια τά πέρασε ἀπό ἕναν ὁρμητικό ποταμό, μόλις βγῆκαν στήν ξηρά τό ἕνα τό ἅρπαξε ἕνας λύκος καί τ’ ἄλλο ἕνα λιοντάρι, καί ἐξαφανίστηκαν.
Ὅταν ὁ Εὐστάθιος εἶδε τό φοβερό αὐτό θέαμα, ἄρχισε νά στενοχωριέται καί νά λέη: – Θεέ μου, βοήθησέ με στή δύσκολη αὐτή στιγμή! Σύ, πού βοήθησες τον Ἰώβ, βοήθησε κι ἐμένα…
Μέ τήν προσευχή πού ἔκανε ὁ Εὐστάθιος ἀνακουφίσθηκε καί δυναμώθηκε στήν ἀπόφασί του νά μείνη σταθερός στήν πίστη μέχρι τέλους τῆς ζωῆς του. Ἔτσι, γιά μιά ἀκόμη φορά, ἀκούστηκε ὁ λόγος του Ἰώβ: – Ὁ Κύριος μου τἄδωσε, ὁ Κύριος μοῦ τά πῆρε. «Εἴη τό ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον».
Ὁ ἅγιος Εὐστάθιος, ἄγνωστος πιά στόν κόσμο καί ἐγκαταλελειμμένος, φτωχός καί ρακένδυτος, πῆγε κι ἔγινε φύλακας σ’ ἕνα ἀμπέλι.
Πέρασαν ἀπό τότε πολλά χρόνια. Ὁ Εὐστάθιος εἶχε σχεδόν ξεχαστή. ‘Αλλ’ ὅταν βάρβαροι χτύπησαν πάλι τή Ρωμαϊκή αὐτοκρατορία καί τά ρωμαϊκά στρατεύματα νικιόταν, πολλοί πού θυμόνταν τόν ἡρωισμό τοῦ Πλακίδα εἶπαν στόν αὐτοκράτορα, ὅτι μόνο μέ στρατηγό Πλακίδα θά μπορέσουμε νά νικήσουμε. Ὁ αὐτοκράτορας δέχτηκε τήν πρότασί τους κι ἔστειλε νά ψάξουν νά τόν βροῦν καί νά τόν φέρουν μπροστά του. Δύο παλιοί φίλοι τοῦ Πλακίδα, ὁ Ἀντίοχος καί ὁ Ἀκάκιος, ψάχνοντας ἔφθασαν στήν πόλι Βηρυτό. Ὅταν τούς εἶδε ὁ Εὐστάθιος τούς γνώρισε. Ἀλλά ἐκεῖνοι ποῦ νά φαντασθοῦν, ὅτι κάτω ἀπό τή φτωχή ἐκείνη φορεσιά ἦταν ὁ κάποτε ἔνδοξος στρατηγός; Ὁ Εὐστάθιος τούς πλησίασε καί τούς παρακάλεσε νά μείνουν νά τούς φιλοξενήση. Εἶπαν στόν Εὐστάθιο τό σκοπό τους. Οἱ δύο φίλοι ἀπό ὡρισμένα σημάδια κατάλαβαν ὅτι ὁ στρατηγός πού ζητοῦσαν σ’ ὅλη τήν αὐτοκρατορία ἦταν αὐτός. Καί ὅταν πείσθηκαν, τον ρώτησαν:
– Σύ εἶσαι ὁ ἀρχιστράτηγος Πλακίδας; Ὁ Εὐστάθιος δέν μποροῦσε πιά νά κρύβεται καί φανέρωσε τήν ταυτότητά του, καί μέ δάκρυα ἔπεσε πάνω στούς φίλους του καί τούς κατασπαζόταν. Οἱ φίλοι του τόν ὡδήγησαν στ’ ἀνάκτορα. Ἔγινε δεκτός μέ μεγάλη τιμή. ‘Ανέλαβε πάλι τή στρατηγεία. Συγκρότησε ἀξιόμαχο στρατό καί βγῆκε στόν πόλεμο.
‘Ανάμεσα στούς στρατιῶτες πού ἦταν στό στράτευμά του ἦταν καί τά δύο παιδιά του, πού εἴδαμε νά ἁρπάζουν τά ἄγρια θηρία, καί θεωροῦνταν χαμένα, ἀλλά δέν εἶχαν χαθῆ. Βοσκοί εἶχαν κατορθώσει νά τά σώσουν καί ἀνατρέφονταν χωρίς νά γνωρίζουν τόν πατέρα. ‘Αλλά τώρα στό στρατό, ὕστερα ἀπό ἕνα συγκινητικό ἐπεισόδιο, πού δέν μποροῦμε ἐδῶ νά διηγηθοῦμε, ὁ Εὐστάθιος γνωρίστηκε μέ τά παιδιά του καί ἡ χαρά του ἦταν ἀπερίγραπτη. Ἀλλά καί ἡ γυναῖκα του ἡ Θεοπίστη, καί αὐτή εἶχε σωθῆ καί διαφυλαχθῆ ἀπό τούς βαρβάρους καί βρέθηκε καί ἀναγνωρίσθηκε ἀπό τόν ἄνδρα της.
Ἔτσι ὅλη ἡ οἱκογένεια, ὕστερα ἀπό τρομερές περιπέτειες, ξανασυγκροτήθηκε καί γνώρισε πάλι μέρες δόξης καί μεγαλείου. Καί ὅπως ὁ Ἰώβ ὕστερα ἀπό τίς πολλές δοκιμασίες του γνώρισε μέρες χαρᾶς καί εὐτυχίας, ἔτσι καί ὁ ἅγιος Εὐστάθιος. Ὁ Θεός εὐλόγησε τά ἔσχατα παρά τά πρῶτα.
Ἀλλ’ ὁ βασιλιάς Τραϊανός, πού ἐκτιμοῦσε καί ἀγαποῦσε τόν Εὐστάθιο, πέθανε. Νέος αυτοκράτορας ἀναδείχτηκε, ὁ Ἀδριανός. Αὐτός καταδίωξε τόν Εὐστάθιο. Ὁ Εὐστάθιος μαζί μέ τή γυναίκα καί τά παιδιά του πιάστηκε, καί ἐπειδή ὅλοι ὁμολόγησαν τήν πίστι τους στό Χριστό, καταδικάστηκαν σέ μαρτυρικό θάνατο. Τούς ἔρριξαν μέσα σ’ ἕνα χάλκινο κατασκεύασμα, πού εἶχε σχῆμα βοδιοῦ. Ἄναψαν φωτιά καί τούς ἔκαψαν.
Ἔτσι ὅλη ἡ οἱκογένεια μαρτύρησε.
Ἀξιωματικός ἦταν ὁ ἅγιος Εὐστάθιος. Ἀξιωματικός μέ μεγάλο βαθμό. Ἀλλ’ ἀξιωματικός πού πίστευε στό Χριστό, ζοῦσε χριστιανική ζωή καί ὁ Θεός τόν τίμησε καί τόν δόξασε. Εἴθε τό παράδειγμα τῆς πίστεως καί τῆς ὑπομονῆς τοῦ ἥρωος αὐτοῦ τοῦ Χριστιανισμοῦ νά μιμηθοῦν ὅλοι οἱ ἀξιωματικοί τῆς πατρίδος μας. Εἴθε ὅλοι νά γίνουν σύγχρονοι Εὐστάθιοι.
Ιερός Ναός Αγίου Βασιλείου Πάτρας 